Chemistry

  • හැදිනිය හැකි ද ?  1. සුදුමුදු හැඩ දග  කොල්ලාක්ලොරීන් මැණිකෙගෙ අත අල්ලාමුහුදෙන් මුහුදට ප ...
    Posted Nov 8, 2017, 5:48 PM by Upali Salpadoru
  • Pure substances.    There are two forms of pure substances. They are elements and compounds.   Elements are made up of atoms or clusters of similar atoms. as shown on left.   Compounds are made ...
    Posted Jul 3, 2019, 12:52 PM by Upali Salpadoru
  • මිශ්‍රණ හා පිරිසිදු දේ. රූප. 1. කොන්ක්‍රීට්  මිශ්‍රකයක් සිම‍ෙන්ති, ගල්, වැලි හා ජලය මිශ්‍ර කිරීම‍ෙන් කොන්ක ...
    Posted Jul 19, 2017, 12:54 PM by Upali Salpadoru
  • 5.මවුලිකතාවය. සමීකරණ ගැටළුවට මවුල විසදුම.  අපි කේක් සෑදීම වැනි ක්‍රියාවන්හි දී ඉතා සුපරික්ෂාව ...
    Posted Jun 16, 2017, 3:51 PM by Upali Salpadoru
  • 4.මවුලය. “මවුලය”, වනාහී ජත්‍යන්තර සම්මුතියට අනුව සැලක‍ෙන මූලික එ්කක හතෙන් එකකි. මෙය භාවිතා වන ...
    Posted Jun 6, 2017, 2:44 PM by Upali Salpadoru
Showing posts 1 - 5 of 34. View more »
Subscribe to posts

හැදිනිය හැකි ද ?

posted Aug 6, 2017, 8:30 PM by Upali Salpadoru   [ updated Nov 8, 2017, 5:48 PM ]


Canvas.jpg

 

1.

සුදුමුදු හැඩ දග  කොල්ලා

ක්ලොරීන් මැණිකෙගෙ අත අල්ලා

මුහුදෙන් මුහුදට පැන පැන ගොසිනුත්

ලුනු ල‍ෙස මේසෙට එනවා.


2. රිදීවන් ගැටයකෙි, වැඩි බරක් නැතී

ඇස වසනා විලසින් දැව‍ෙතී.

ලැබෙනා අළු ජලය‍ේ දිය කර  

සාදයි හොද බෙහෙත් කිරක් .


3. මැටි පිඩකින් උපත ලබා

විස්මිත බඩු නිම කරනා

වාහන වල යා හැකි

තරුන‍ෙ කි බඩු ඔතනා.


4. කාපිරි කෙල්ලෙකි මේකා

ඳැල්ලෙන් අදිසි වෙනා.

කල්පයක්  සිට පොලෝ තුලේ

ලබා ගනී හොද පෙනුමක්.








 

5. කහ වත හැද ප‍ෙරුම් පුරයි

දහනයෙන් පරිසරෙ වනසයි





6. රාජ කුළයේ උපත ලබා

කන කර නිති වැලද ගනී.  

කාසි පනම් තිබුනත්

තනිකඩය‍ෙක් විලස සිීටී.


7. වැඩි හිටි සීයා තරබාරුයි

ඔි ටූ ගත්තම කහ පාටයි.

පාස්සන වැඩ හෙම කෙරුවත්

හරිම හරි වසයි.





හදුනාගන්න.

1සෝඩියම්.Na සෝඩියම් ක්ලෝරයිඩි හෙවත් මේස ලුණු ලෙස සාගර වල තිබේ.

2.මැග්නීසියම්.Mg පීත්ත පටි ලෙස සපයයි. ඳහනයේදී අති දීප්ත දැල්ලක් අැති වෙයි.

3.ඇඑමීනියම්.Al මෙය මැටි වල අඩංගු මූල ද්‍රව්‍යයකි. අලුමීනියම් ෆොයිල් කෑම අැසිරීමට ගනී.

4.කාබන්. C අඟුරු. පොලොව යට දියමන්ති ලෙස අැත.

5.ගෙන්දගම් S දහනයෙන් වායුවක් ලෙස පිට වේ. සලෆර් මොනොක්සයිඩ් වායුව

6.රත්තරන් Au ආඹරණ හා කාසි සෑදීමට ගනී.

7. ඊයම්. Pb ඝනත්වය වැඩිය. ල‍ෙඩ් ඔක්සයිඩ් කහ පාටය.

Pure substances.

posted Jul 20, 2017, 2:27 PM by Upali Salpadoru   [ updated Jul 3, 2019, 12:52 PM ]

   There are two forms of pure substances. They are elements and compounds.

   Elements are made up of atoms or clusters of similar atoms. as shown on left.
   Compounds are made up of molecules as shown on right.



Fig 1.

A pure substance.

All substances which are not mixed but exist in a pure state belong to this category.

  • They are made up of one kind of atoms or molecules.
  • They should have a definite boiling point and a melting point.
  • Composition is the same in all samples irrespective of the source

There are 2 kinds of pure substances.

They are:-  

ELEMENTS

The total number of elements, including the synthesized ones is 118.

·       These have only one kind of atoms.

( Mass of atoms can vary in the case of isotopes)

·       All the elements are listed in the Periodic table.

 

COMPOUNDS

There is an un-countable number of compounds.


·       Almost all have more than one kind of atoms combined together. ( Ozone, O3, is an exception that only has oxygen atoms)

·       The properties of a compound are not the properties of its constituent elements.

 Examples

Hydrogen, Helium, Lithium, Beryllium, Boron, Carbon, Nitrogen, Oxygen, Fluorine.

 

 Examples

Water, Salt, Carbon dioxide, Sugar, Glass, Polythene, Sand, rubber, Caustic soda,Alcohol.

 The Periodic Table of Chemical Elements.

 

 Reference:https://www.youtube.com/watch?v=VgVQKCcfwnU

Atoms of an element has a definite number of protons.

Protons are the positively charged particles present in the nucleus of atoms. The number in each shell gives the number of protons present in an atom of that element.

The nucleus will also contain some neutral particles called neutrons. Every atom will have an equal number of electrons orbiting to neutralize the charge in protons.

Here are some common pure compounds.


Compound

B.P

M.P.

Elements present

Relative density.

Appearance

Table salt

1,413 °C

801 °C

Sodium     Na,

Chlorine     Cl,

2.2

White crystaline

Water.

100° C

0 ° C

Hydrogen       H

Oxygen          O

1.0

Colourless liquid.

Hydrogen peroxide

150.2 °C

-0.43 °C

Hydrogen       H

Oxygen          O

1.45 

Colourless liquid.

Sugar

Sugar does not melt or boil, but decomposes.

1.59

White crystalline.

Carbon dioxide

−56.6 °C;

Carbon

Oxygen

(1562 kg/m3)

Colourless gas

Classifying Compounds.

There are several ways to classify compound. Here are two common ways.

1.There is no clearly defining wall for these two, yet we may consider them as follows:-

 Organic (Carbon based)
All most all the chemicals coming from living things.
Examples:-
Protein, Fat, Fatty acids. starch. cellulose.		 Inorganic
Chemicals that have been synthesized without the help of living things.
Examples.
Water, Iron oxide. Carbon dioxide.

2.  

 Acids
Compounds that have an excess of hydrogen ions.
1.Hydrochloric acid.  HCl.

 Bases
Oxide or a hydroxide of a metal.
Magnesium oxide. MgO.

 Salts
When an acid combines with a base , water and a salt will be formed.
2HCl + MgO ----> MgCl2 +H2O

මිශ්‍රණ හා පිරිසිදු දේ.

posted Jul 6, 2017, 9:42 PM by Upali Salpadoru   [ updated Jul 19, 2017, 12:54 PM ]









රූප. 1. කොන්ක්‍රීට්  මිශ්‍රකයක් සිම‍ෙන්ති, ගල්, වැලි හා ජලය මිශ්‍ර කිරීම‍ෙන් කොන්ක්‍රීට් සාදයි.


 

රූප.2. ගෙදර ඇති මිශ්‍රකයක්.

මිශ්‍රනයක් යනු කෙබදු ද්‍රව්‍යයක් ද? නොයෙකුත් මාදිලියේ මිශ්‍රක හා එ්වායින් නිපදවන මිශ්‍රන ගැන ඔබ දන්නවා විය හැකිය.මෙහි පෙන්නුම් කරන මුලුතැන් ගෙයි භාවිතා කරන උපකරනයෙන් (රූප2.)කවර මිශ්‍රන සාදන්නේ ද?

  1. කිරි පිටි +ජලය= කිරි.

  2. එලවළු+ලුණු+දෙහි යුෂ= සලාද.

  3. පිටි+ ලුණු+පොල් කිරි = අාප්ප මිශ්‍රනය.

මිශ්‍රනයක් යනු පිරිසිදු ද්‍රව්‍යයක් නොවේ. එහි ද්‍රව්‍ය දෙකක් හෝ වැඩි සංඛ්‍යාචක් තිබිය යුතු ය.

ලුණු පිරිසිදු ද්‍රව්‍යයකි. එහෙත් ලුණු වතුර මිශ්‍රනයකි.

“පිරිසිදු“, යන වචනය විද්‍යාව හැදැරීම‍ෙදී ය‍ෙද‍‍ෙන අර්තයට වඩා ව‍ෙනස් අර්තයක් සාමාන්‍ය ව්‍යවහාරයෙ හි තිබේ.  පිරිසිදු ජලය හා පිරිසිදු වාතය ගැන අපි කතා කරමු. මෙයින් අදහස් කෙරනුයේ එ්වා මනුෂ්‍ය භාවිතයට සුදුසු බැව් මිස එ්වා පිරිසිදු බැව් නොවේ.

පානීය ජලය ඇති බෝතලයක ලේබලය කියවන්න ජලයෙහි ඇති අපද්‍රව්‍ය එහි සදහන් ව තිබිය යුතුය.

වාතය ද සැදී ඇත්තේ නයිට්‍රජන්,ඔක්සිජන්, ජලවාෂ්ප හා ධූවිලි මිශ්‍ර වීමෙන් නිසා කිසි සේත් පිරිසිදු විය නොහැකි ය.

සුදු සීනි, රත්තරන්, යකඩ ඇලුමීනියම්, කාබන් (අඟුරු) පිරිසිදු ලෙස ලබාගත හැකි ය.

ලුණු සෑදී ඇත්තේ සෝඩියම් හා ක්ලොරින් රසායනිකව සංයෝජනය වීමෙනි. එහෙත් එය පිරිසිදු ද්‍රව්‍යයකි. අයඩින් මිශ්‍රිත ලුණු මිශ්‍රනයකි.



රූප.3. මේස ලුණු NaCl වනාහී පරිසිදු ද්‍රව්‍යයකි.






ප්‍රධාන වශයෙන් මිශ්‍රන දෙවර්ගයකි

     

   සම ජාතීය.

Homogeneous  Mixtures

   අසම ජාතීය      Heterogeneous mixtures

  • සෑම සාම්පලයකම සංයුති අනුපාතය සමානය.

  • අන්වීක්ෂයට පවා විවිධ අංශූන් නොපෙනේ.

  • ප‍ෙලීම,අවසාදනය, ප‍ෙරීම හා වාෂ්පීකරණය වැනි  භෘ‍ෙතික ක්‍රමයන්ග‍ෙන් මිශ්‍රිත ද්‍රට්‍ය ව‍ෙන් කළ හැකිය.

උදාහරන:-

සියළුම පැහැදිලි ද්‍රාවණ,  මුහුදු ජලය, පිත්තල,   කැරට් 18 රත්‍රන්. හා තෙල් වර්ග.


  • සාම්පලයන් ගේ සංයුති අනුපාත ව‍ෙනස් වේ.

  • බොහෝ විට පියවි ඇසට පවා විවිධ අංශූන් පෙනයි .ප‍ෙරීම හා අවසාදනය‍ෙන් දාව්‍යය ද්‍රවකය‍ෙන් ව‍ෙන් කළ හැකිය.

උදාහරන:-

බදාම,පස්,සලාද,සම්බල්,පාෂාණ.





ව‍ෙනත් මිශ්‍රන


සිදුරු..PNG

රෑප.4.ටින්ඩොල් ආචරණය.

    කලිල          Colloids

  ත‍ෛලෝද   emulsion

ද්‍රචයක විසිරීඇති අංශූන් අන්වීක්ෂයකට පවා නොපෙනේ.

අංශූන් අාලෝකය විසුරුවන බැවන් පැහැදිලි නැත.

උදාහරන:-

මඩ වතුර,

ඳ්‍රචයන්ගෙන් සෑදෙන කලිලයකි.

උදාහරන:-

එමල්ෂන් තීන්න. කිරි, ව‍ෙඩරු.


අසම ජාතීය මිශ්‍රණ.

නම

සංයුතිය

වැඩි විස්තර

පස

වැලි, මැටි, කාබනික ද්‍රව්‍ය, ජලය, ලවණ හා වාතය

සංයුතිය විශාල වශයෙන් වෙනස් වේ.

මඩ වතුර

ජලය, මැටි

අණ්වීක්ෂයට අංශූන් ප‍ෙනයි.

මැටි පතුලට බසී.





 

සම ජාතීය මිශ්‍රණ.

නම

සංයුතිය

විස්තර

විනාකිරි

ජලය.

ඇසිටික් අම්ලය 4%.


එකම ද්‍රව්‍යයක් ලෙස පෙන‍ෙනන මුත් සාදන ක්‍රමය අනුව ව‍ෙනස් වේ.

පොල් තෙල්. (පිරිසිදු)

ලෝරික් අම්ලය45%.

මිරිස්ටික් අම්ලය 18%. කැප්රිලික් අම්ලය 8%.

පැහැදිලියි,   සාම්පල විවිධය.

නිෂ්චිත තාපාංකයක් නැත.

පෙට්‍රල්

ප්‍රධාන වශයන්ම හිඩ්‍රො කාබන් C8H18  වන අතර රසායනික ද්‍රව්‍ය 100 කට වැඩිය තිබේ.

පැහැදිලිය,

නියමිත  තාපාංකයක් නැත.

පිත්තල

තුත්තනාගම් Zn,හා තඔCu.

මිශ්‍ර ලෝහයකි. විවිධ අනුපාත  වලින් මිශ්‍ර කළ හැකිය..

චාතය.

ජලය හා ධූවිලි වලට අමතරව ම‍ෙම වායු තිබේ.  N2 - 78%. O2-21%, Ar- 1% CO2 -0.03%

සංයුතිය ස්වල්ප වශයෙන් වෙනස් වේ.

කිරි

ජලය=87.5%

මේද.= 3.9% ප්රොටීන්. 3.4% ලැක්ටොස්. 4.8% ලවණ. 0.8%

පරිසිදු ද්‍රාවණයක් සුදු විය නොහැකිය.



ලෝහ මිශ්‍රණ. alloys.

මිශ්‍ර ලෝහය

අඩංගු ද්‍රව්‍ය

භාවිතය

රන්

(කැරට්18)

18 :6  Au : Cu

ආභරණ සදහා.

පිත්තල.

Cu-35%.Zn-65%

බඩු භාන්ඩ සදහා.

වානේ.

මළනොබැදෙන

Cr-18%,Fe-80.6%,Ni 1%  C 0.4%

ආම්පන්න, ගොඩ නැගිලි ආදියට.

ලෝකඩ

Cu-87.5% Sn-12.5%

ප්‍රතිමා සදහා.

ඇල්නිකෝ

Al, Ni සහ Co.

ස්ථාචර කාන්දම් වලට.

ඩුරාලුමින්

Cu, Mn, Fe, සහ Si.

අහස් යානා සෑදීමට.

ච‍ෙනත් මිශ්‍රණ.

නම

සංයුතිය.

චිස්තර

සබන් පෙණ.

ජලය+වාතය+සබන්.

බුබුළු පෙනේ.

අර්ධ පාර ගම්‍ය ය.

foam.


දුමාරය.

වාතය, කබන්, ජලය හා ත‍ෙල් බිනදු.

සුදු,අළු හෝ කලු පැහැ ගනී.

පරාන්ධය.

arrosol.

තීන්ත





වාතය.

එකම ද්‍රව්‍යයක් ලෙස ඇත.

සංඝටක අනුපාතය වෙනස් වේ.

සමජාතීය.

සායම්

අංශූන් නොපෙනේ.

පාර අන්ධය.    අවලම්බනයකි.

කලිලයකි

colloid.

පරිසරයෙහි ඇති බොහොමයක්ම ද්‍රව්‍ය මිශ්‍රන වෙයි.

මිශ්‍රන හා පරිසිදු ද්‍රවඅතර ඇති පැහැදිලි වෙනස් කම් මෙහි දැක්වෙයි.

           මිශ්‍රන

පරිසිදු ද්‍රව්‍ය.

1.විවිධ අංශූන් වෙන්ව පෙනයි.

වෙනත් ද්‍රව්‍ය නොපෙනේ

2.භෟෙෙතික ක්‍රම වලින් සංඝටක වෙන් කළ හැකිය.

සංයෝගයන් හි සංඝටක වෙන් කළ හැක්කේ රසායනික ප්‍රතික්‍රියා වලින් පමනි.

3.සෑම නිධියකම සංඝටක අනුපාතය එක ලෙසම නොපවතී.

සෑම නිධියත්ම නියත අනුපාතයකින් යුක්තය. l

4.නියත තාපාංකයක් හෝ ද්‍රවංකයක් නොමැත.

නියත තාපාංකයක් හා ද්‍රවංකයක් තිබේ.

 

ද්‍රාවණ

  • ද්‍රවනය වී ඇති දේ නොපෙනෙයි.

  • එය තුලින් අාලෝක කිරණ අදිසිවම ඇදෙයි.(ටින්ඩෝල් සංචරනය)

  • වර්නවත් විය හැකිමුත් සුදු පාට විය නොහැක.

  • වාෂ්පීකරනයෙන් ඝන ද්‍රාව්‍යයන් අවශේෂ වෙයි

  • අාසවනයෙන් ද්‍රාවකය වෙන් කළ හැකිය.

මිශ්‍රණ විස්තර

අසම ජාතීය මිශ්‍රණ.


නම

සංයුතිය

වැඩි විස්තර

පස

වැලි, මැටි, කාබනික ද්‍රව්‍ය, ජලය, ලවණ හා වාතය

සංයුතිය විශාල වශයෙන් වෙනස් වේ.

චාතය.

ජලය හා ධූවිලි වලට අමතරව ම‍ෙම වායු තිබේ.  N2 - 78%. O2-21%, Ar- 1% CO2 -0.03%

සංයුතිය ස්වල්ප වශයෙන් වෙනස් වේ.

පිරිසිදු ද්‍රව්‍ය.

මේවා දෙවර්ගයකි. එනම් මූල ද්‍රව්‍ය හා සංයෝග ද්‍රව්‍ය වේ.

මූල ද්‍රව්‍ය

අාවර්තිතා වගුවෙහි සියල්ලම අඩංගු වේ. එක මූල ද්‍රව්‍යයක ඇති සියලුම පරමාණු එකම රසායනික ගුන පෙන්නුම් කරයි.

උදාහරන-කාබන්,ගෙන්දගම්, යකඩ, ක්ලෝරීන්.


සංයෝග.

මේවා මූල ද්‍රව්‍ය දෙකක් හෝ වැඩි ගනනක් රසායනිකව බද්ධ වීමෙන් සෑදෙන පරිසිදු ද්‍රව්‍ය වෙයි. මේවායෙහි අංශූන් අණු ලෙස හැදින්වෙයි.

උදාහරන- ජලය, ලුනු, කාබන් ඩයක්සයිඩ්,


මිශ්‍ර නොවී ඇති පිරිසිදු ද්‍රව්‍ය කිහිපයක්.



නම

සංයුතිය

විස්තර

කාබන්(අඟුරු)

C පරමාණු පමනකි ඇත්තේ. මිනිරන් හා දියමන්ති ප්‍රබේද කිහිපයකි.  

දහනයෙන් CO2

සෑදේ.

මූල ද්‍රව්‍යයකි.

හයිඩ්‍රජන්

Hපරමාණු පමනකි ඇත් තේ. විශ්වයේ ඇති කුඩාම පරමාණුවයි.

දහනයන් H2O, සාදයි.

මූල ද්‍රව්‍යයකි.

රත්තරන්

Au.පරමාණු පමනකි ඇතතේ

ඉතාමන් ස්ථායි, ලෝහ,  මූල ද්‍රවයකි. ආභරණ සෑදීමට තඹ මිශ්‍ර කරති.

ආසුත ජලය

H2O.මූල ද්‍රව්‍ය දෙකකි.  හිඩ්‍රජන්, ඔක්සිජන්.

සංයෝගයකි.

ද්‍රවාකය-0°

තාපාංකය-100°

මේස ලුණු.

NaCl.මූල ද්‍රව්‍ය දෙකකි.

සෝඩියම් හා ක්ලොරීන්.

සංයෝගයකි.

ද්‍රවාකය- 801°

තාපාංකය-1413°



මිශ්‍රණ ව‍ෙන් කරීමේ උපක්‍රම කිහිපයක්.

 dec.PNG  
 1.පෑදීම හා බේරීම.(decanting).

පස් හා ජලය මිශ්‍රණයක් පෑදීමට ඉඩ හැර මෙලෙස වෙන් කර ගත හැකිය.

 2.පෙරීම.

ද්‍රවයක ඇති, අද්‍රාව්‍ය ඝන ද්‍රව්‍ය පෙරීමෙන් ඉවත් කළ හැකිය.

 3.වාෂ්පීකරණය.

ඝන  ද්‍රව මිශ්‍රනයක් රත් කිර්‍රීමේදී ද්‍රවය වාෂ්ප වී ඝන ද්‍රව්‍යය ඉතිරි වෙයි.

 4. ආසවනය.


 chl1.png
 
මුහුදු ජලය මිශ්‍රණය ල‍ෙස ගතහොත් ලවණ වර්ග ඉතරි වී පිරිසිදු ජලය ඝනීභවනය වී බීකරයට ලැබෙ යි. තාපංකය වෙනස් මි්‍ශ්‍රිත ද්‍රව මෙම ක්‍රමයට වෙන් කර ගත හැකිය. එතිල් මද්‍යසාර තාපාංකය 78° ක් ද ජලයේ තාපාංකය 100° ක් ද බැවින් තනුක මද්‍යසාර සාන්ද්‍ර කිරීමට මෙම ක්‍රමය භාවිතා වෙයි.

 5. වර්ණලේඛ ශිල්පය.
මද්‍යසාර යේ තාපාංකය 78° ක් ද ජලයේ තාපාංකය 100° ක් ද බැවින් තනුක මද්‍යසාර සාන්ද්‍ර කිරීමට මෙම ක්‍රමය භාවිතා වෙයි.

Che.jpg

පලමු කොටස.  බහුවරණ ප්‍රශ්ණ.

1 -5 ට නම් කර ඇති ද්‍රව්‍ය කවර ඝනයට අයත් ද?

1.මුහුදු ජලය.  2. බදාම. 3. සුදු සීනි. 4.පොල් තෙල්. 5.රුධිරය.

A-පිරිසිදු    B-සම ජාතීය මිශ්‍රණ    C- අසම ජාතීය මිශ්‍රණ    D-කලිල ද්‍රාවණයකි.

6.-10 ට මේවා ලබාගැන්ම සදහා කවර උක්‍රමය සුදුසු ද?

6. පල්මාණික්කම් ද්‍රාවනයකින් පල්මාණික්කම් කැට.

7.දිය සායම් මිශ්‍රණයකින් වර්‍ණක.

8.මුහුදු ජලය‍ෙන් බීමට සුදුසු ජලය.

9.පිටි හා ජලය මිශ්‍රණයකින් පිටි.

A-ප‍ෙරීම    B-ආසවනය.    C- වාෂ්පීකරණය.  D-වර්‍ණලේඛනය.

10.

11.පිරිසිදු ද්‍රාවණයක තිබිය නොහැකි ලක්ෂණයකි.

A-පාර දෘශ්‍ය වීම.    B-සුදු පැහැය.    C- පෙරහන් කඩදාසියක් තුලින් යාම.   D- නිල් වර්‍ණය.

 ලකුණු 3×10=30.


දෙවන කොටස.


1.අංකයනට අනුව නම් කරන්න.


CANVAS.pngdist.PNG

A.                             B.

ලකුණු 5+5=10


2. හරිද වැරදි ද?

1.ලේසර් කිරණයක් අදෘශ්‍යව පරිසිදු ද්‍රාවණයක් තුලින් යයි.

2.ජලයෙහි ඔක්සිජන් හා හයිඩ්‍රජන් ඇති නිසා එය මි්‍රශ්‍රණයකි.

3.කදුකරයේ ඇති වාතය පිරිසිදු ද්‍රව්‍යයකි.

4.කලිල ද්‍රාවණයක ඇති ඝන ද්‍රව්‍ය පතුලට නොබසී.

5.මත්ස්‍යයිනට ජලයේ සංයෝජනය වී ඇති ඔක්සිජන් ලබාගත හැකිය.

6. පිරිසිදු ද්‍රව්‍යයක නියමිත තාපාංකයක් තිබිය යුතුය.

7. “පිරිසිදු පොල් තෙල්”, යයි සදහන් සුපිරි කඩයක ඇති බෝතලයක පරිසිදු ද්‍රව්‍යයක් තිබිය යුතුය.

8. පිරිසිදු ද්‍රව්‍යයක එකම වර්ගයේ අණු හෝ පරමාණු තිබේ.

9. ලුණු පිරිසිදු බැවින් පරමාණු එක වර්ගයක් පමනක් තිබේ.

10. පල්මාණික්කම් ද්‍රවනය නිල් පාට බැවින් එය අසම ජාතී මිශ්‍රණයකි.

ලකුණු 3×10=30



3.

1 -8 දක්වා ඇති මිශ්‍රණ හදුනාගන්න.

මේ අතරේ පිලිතුරු:- සෝඩා, පල්මාණික්කම්, ලුනු,කාබන්,හුනු,ගෙන්දගම්, පස්, කොන්ඩිස්,

මිශ්‍රණය.

A ප‍ෙරීම‍ෙන් එන ශේෂය/නිගමතය.

B.

පෙරණය..

C.

වාෂ්පීකරනයේ ශේෂය..

1.අවර්ණ, පැහැදිලි

නැත.­­­­

පැහැදිලි අවර්ණ.

සුදු කුඩකි.

2.කලුපැහැ. නොපැහැදිලි.

කලු කුඩක්,

පහැදිලි අවර්ණ.

නැත.

3.සුදු නොපැහැදිලි

සුදු කුඩක්.

පැහැදිලි අවර්ණ.

සුදු කුඩකි.

4.දුඹුරු,නොපැහැදිලි.

කැටිති හා සිහින් කුඩු.

පැහැදිලි අවර්ණ.

සුදට හුරු කුඩකි.

5.කහ.නොපැහැදිලි.

කහ කුඩක්,

පැහැදිලි අවර්ණ.

කහ කුඩක්.

6.තද දම්/  පැහැදිලි.

නැත.

පැහාදිලි දම් පැහැ.

තද පාට කුඩක්.

7.පැහැදිලි නිල්.

නැත.

නිල්.

නිල් කැට.

8.අවර්ණ,බුබුලු දමන.

නැත.

පැහැදිලි අවර්ණ.

නැත.

ලකුණු 3×8=24

4.

බර කිරාගත් රන් මුද්දක් ,ගල් අල්ලා නැති, තනුක හයිඩ්‍රක්ලොරික් අම්ලයේ බහා තැබීමෙන් 5% කින් බර අඩු විය. පසුව අලුත් අම්ලයේ ගිල්වා තැබීමෙන් බර අඩු නොවීය.

නිගමනය තරන්න.

1.අම්ලයේ ලූ රන් පිටතට ගැනීමෙන් ඔක්සිකරනය වන බැවින් අම්ල සමග ක්‍රියා විරහිත වෙයි.

2.මුද්දෙ හි වූ රන් 5% අම්ලයෙහි ද්‍රාවණය වී ඇත.

3.මුද්දෙහි වූ රන් පිරිසිදු ද්‍රව්‍යයක් විය නහැක.

4.ආභරණ සාදන රන් ඉතාමත් පිරිසිදුය.

5.මුද්ද‍ෙහි රන් සමස්ථානික දෙකක් තිබෙන්නට ඇත.

ලකුණු 6.




විසදුම්

බහුවරන ප්‍රශ්ණ.

1-B, 2-C, 3-A,4-B,5-D, 6-C,7-D, 8-B, 9-A.10-B,

දෙවන කොටස.

1.0

A= 1-ප‍ෙරීම 2- පුනීලය.3-අවශේෂය.4-පරහන් කඩදාසිය.

5.- පෙරනය.

B= 1-ආසවනය. 2-උෂ්ණත්වමානය. 3-ජලය ඇතුලට, 4- ජලය පිටතට

5-ආසුතය.

2.0

හරි = 1,4,6,8.

වැරදි= 2,3,5,7,9.10.

3.0

1-ලුනු, 2-කාබන්,3-හුනු,4-පස්,5-ග‍ෙන්දගම් 6-කොන්ඩිස්, 8.-සෝඩා.


 





5.මවුලිකතාවය.

posted Jun 6, 2017, 2:47 PM by Upali Salpadoru   [ updated Jun 16, 2017, 3:51 PM ]

සමීකරණ ගැටළුවට මවුල විසදුම.

 අපි කේක් සෑදීම වැනි ක්‍රියාවන්හි දී ඉතා සුපරික්ෂාව සීනි, පිටි වැනි ඳේ කිරා ගනිමු. මෙලෙස ම නොයෙකුත් කර්මාන්ත වල දී

අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය ස්කන්ධයන් සොයාගැනීම අත්‍යාවශ්‍ය ය.

Canvas.jpg

ම‍ෙහි පෙන්වා ඇත්තේ චීදුරු සෑඳීමට වැලි නොයෙකුත් ඔක්සයිඩ සමග මිශ්‍ර කොට උණු කරන අාකාරයයි. ප්‍රතික්‍රයාවට අවෂ්‍ය උෂ්ණත්වය හා නිෂ්පාදිත ඳ්‍රව්‍යයෙහි ගුනයන් රදා පවතිනු යේ එකතු කරන්නා වූ ඔක්සයිඩයන්ගේ අනුපාතයන් මතය.

සැලකිය යතුයි: සමහර අවස්ඵාවන් හි දී චවුල වලට ‘ම’.  හෝ  ‘mol’. භාවිතා කෙරෙනු ඇත.

තිදසුන් 8.1

වීදුරු නිෂ්පාදනයට වැලි සමග සෝඩියම් කාබනේට් මිශ්‍ර කරනු ලැබේ.එහි ප්‍රතික්‍රියාව මෙසේය.



SiO2 +Na2CO3 =   + CO2.

වැලි (සිලිකා) ග්‍රෑම්1 කට අවෂ්‍ය සෝඩියම් කාබනේට් ස්කන්ධය සොයන්න.

සමීකරණයට අනුව සිලිකා මවුල 1කට

සිලිකා මවුල 1කට   අවෂ්‍ය Na2CO3  ම. = 1

Na2CO3  මවුල 1ක ස්කන්ධය=(2×23)+12+(16×3)

                                            = 46+12+48=106 g.

තිදසුන් 8.2

පොටැසියම් ක්ලොරේට් රත් කිරීම. KClO3  මවුලයකට ලැබ‍ෙන ඔක්සිජන් ස්කන්ධය ස‍ොයන්න.

සැපයුම්

2KClO3

නිපැයුම්

2KCl       +             3O2

අණු     = 2

  2            +           3

මවුල   =  2

  2            +           3

KClO3   මවුල 2සෑද‍ෙන ඔක්සිජන් = ම. 3.

  .  .      මවුල 1  .         .              = ම. 3÷2.

O2    මවුල 1ක ස්කන්ධය      .       = 32 g.

O2    මවුල 3/2 ක ස්කන්ධ ය        = 32×3/2 g. =   48 g.

තිදසුන් 8.3

සංයෝජනය වන අනුපාතයට සැපයුම් නොමැති විට මෙම ක්‍රමයෙන් විශේෂ පහසුවක් තිබේ.

ම‍ෙය සලකන්න.    

හයිඩ්‍රජන් ග්‍රෑම් 2ක් ඔක්සිජන් ග්‍රෑ 2 ක් සමග එක් කොට කොතරම් ජලය නිපදවිය හැකි ද?

සැපයුම්

           2 H2        +   O2

නිපැයුම්

  2  H2O

අණු     =     2       +      1

  2

අවෂ්‍ය මවුල   =   2    +   1

  2

දී ඇති මවුල =    2/2  & 2/32

                  =    1     + 0.06

 

O2   අව්‍ෂ්‍ය ප්‍රමානයට නොමැති බැව් පැහැදිලි ය.

O2 මවුල 0.06කට සෑඳිය හැක්කේ ජලය ම.  2×0.0625ක් පමනි.

ජල මවුලයක් ගෑම් 18 ක් බැවින් නිපැයුම= 2×0.0625×18 g.

                                                           =  2.25 g.


4.මවුලය.

posted Jun 5, 2017, 12:07 PM by Upali Salpadoru   [ updated Jun 6, 2017, 2:44 PM ]

“මවුලය”, වනාහී ජත්‍යන්තර සම්මුතියට අනුව සැලක‍ෙන මූලික එ්කක හතෙන් එකකි. මෙය භාවිතා වනුයේ අණු, පරමාණු වැනි ඉතාමත්ම කුඩා අංශුන්ගේ සංඛ්‍යාව දැක්වීම සදහාය.

මෙම සංඛ්‍යාව කාබන්-12 සමස්ඵානිකයෙහි අැති පරමාණු සංඛ්‍යාවට සමානය.



එය ඉතාමත් විශාල සංඛ්‍යවක් වන අතර එහි අගය “අවගාඩ්රො සංඛ්‍යාවට”, සමාන ය. එනම් 602,000,000,000,000,000,000,000.

සාමන්‍යයෙන් එය ම‍ෙසේ දැක්වෙයි...NA=  6 ×10 23.

ම‍ෙම වගුව අධ්‍යයනය කරන්න.

සූත්‍රය.

H2

H2O

CuSO4

අණුක භාරය.

2

18

64+32+64

=160

ගත යුතු ස්කන්ධය.

2 g.

18 g.

160 g.

මවුල සංඛ්‍යාව.

1

1

1

අණු සංඛ්‍යාව.

NA

NA

NA

විවිධ සංයෝගයන්හි සමාන මවුල ප්‍රමානයන් ගතහොත්, එ්වා යේ ස්ඛන්ධයන් අසමාන වුව ද අණු සංඛ්‍යාව සමාන වේ.

නිදසුන් .1

සෝඩියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ් 20 g. ක අණු කීයක් තිබේ ද?

NaOH හි ග්‍රෑම් අණුක භාරය..= 23+16+1

                                          = 40 g.

එනම් ග්‍රෑ.40 ක් මවුල  1 යි.

එවිට   20 g    මවුල..½ .

මවුල 1 ක ඇති අණු  = NA

මවුල..½ ක ඇති අණු=NA / 2.

  නිදසුන් 2

(මතුවට අවගාඩ්‍රො සංඛ්‍යාව N  වශයෙන් හැදින් වේ.)

ක්ලොර්‍රින් එක පරමාණුවක ස්ඛන්ධය සොයන්න.

ක්ලොර්‍රින් පරමාණුක ස්ඛන්ධය =35.5 g/mol.

(Mol යනු මවුල එකකට යොදන සංකේතයයි.)

පරමාණු මවුලයක තිබෙන පරමාණු= N.

පරමාණු N. වල ස්කන්ධය    .        =35.5 g .

එනිසා  පරමාණු  1 ක ස්ඛනධය   =35.5/ N.   g.

N අති විශාල බැවින් ම‍ෙය ඉතාම කුඩා අගයක් ව‍ෙයි


  

පුහුණුව.
1. ම‍ෙම ප්‍රශ්ණය ඩක්සිජන් මූල ද්‍රව්‍යය පිළිබදවයි. O- 16.

ප්‍රශ්ණය

පළිතුර

1.1 ඔක්සිජන් ග්‍රෑම් 16 ක පරමාණු මවුල කීයක් තිබේ ද?

1.2 ඔක්සිජන් ග්‍රෑම් 16 ක අණු O2 මවුල කීයක් තිබේ ද?

1.3 ඔක්සිජන් ග්‍රෑම් 32 ක අණු O2මවුල කීයක් තිබේ ද ?

1

0.5

1

1.4 ඔක්සිජන් පරමාණුවක සත්‍ය  ස්ඛන්ධය   = …...g

1.5ඔසොන් O3 අණු  මවුල 1 ක ස්ඛන්ධය     =  ……g

16/N. g.

48 g.

2. ම‍ෙම වගුව‍ෙහි  හිස් තැන් පුරවන්න. එතැන් මෙලස දැක් වේ.          

සූත්‍රය /

අණුක ස්ඛනධය.

අවෂ්‍ය ස්ඛන්ධය

අවෂ්‍යමවුල

අවෂ්‍යඅණු.

අණුවක ස්කන්ධය.

2.1  Ca(OH)2

 =74 g/mol.

148 g.

2

2.N.

74//N. G.

(i)

2.2  NaOH

=40 g/mol.

10 g

10/40

=0.25

0.25N

(ii)

40 /N g.

2.3  CaCO3

=100 g/mol.

200 g

200/100

= 2

(iii)

2N

100/N g.

2.4  Na2CO3

=46+12+48

= 106g / mol

1 kg.


(iv)

1000/106

= 9.43

9.43 N.

106 /N g.

2.5  C6H12O6

=72+12+96

=180g/mol.

(v)

1.8 g.

1.8/180

=0.01

0.01 N.

180 /N g.


3. සෝඩියම් කාබනේට් ග්‍රෑම් 10. 6  ක් ජලය මි.ලී. 250 ක ද්‍රාවණය කර අැත. මේවා සොයාගන්න.

3.1 ඳ්‍රාවණයේ අැති Na2CO3 මවුල = ………0.1.

3.2  ඳ්‍රාවණයේ අැති සෝඩියම් පරමාණු සංඛ්‍යාව  = 2×0.1×N.

3.3 ඳ්‍රාවණයේ අැති කාබන් පරමාණු ස්ඛන්ධය = 12×0.1 g.

3.4  ද්‍රාවණයේ මි.ලී. 25 ක අැති මවුල=..........0.01.

3.5  මවුල 0.01 අැති ඳ්‍රාවණ පරිමාව= ………25 මි.ලී.


4.  මැග්නීසියම් දහනය පිලබදවයි.          2 Mg + O2  = 2 MgO

4.1 මැග්නීසියම් මවුල 1 ක දහනයෙන් ලැබෙන මැග්නීසියම් ඔක්සයිඩ ස්කන්ධය.=...............40 g.

4.2 මැග්නීසියම් මවුල 1 ක දහනයෙන් ලැබෙන මැග්නීසියම් ඔක්සයිඩ මවුල=............1.

4.3 මැග්නීසියම් මවුල 1 ක දහනයට අවෂ්‍ය ඔක්සිජන් අණු මවුල =...........0.5

4.4 මැග්නීසියම් 1g.ක දහනයට අවෂ්‍ය ඔක්සිජන් ස්ඛන්ධය.= 16/24 = 0.67.g.

4.5 මැග්නීසියම් 1g. ක දහනයට අවෂ්‍ය ඔක්සිජන්

    මවුල=.02.

5.   හයිඩ්‍රජන් සල්ෆයයිඩ් H2S පිලිබදවයි.

5.1 H2S අණුක ස්කන්ධය= 34g /mol.

5.2 H2S මවුල එකක ස්කන්ධය = 34 g.

5.3 H2S මවුල එකක අැති H+  අයන සංඛ්‍යාව=  2N.

5.4 අයන H+   මවුලයක් පරමාණු වීමට අවෂ්‍ය ඉලකේට්‍රෝන = N.

5.5 H2S මවුල 2 ක තිබිය හැකි ගන්දගම් වල සත්‍ය ස්කන්ධය.=64g.

සමීකරණ ගැටළුවට මවුල විසදුම.

 අපි කේක් සෑදීම වැනි ක්‍රියාවන්හි දී ඉතා සුපරික්ෂාව සීනි, පිටි වැනි ඳේ කිරා ගනිමු. මෙලෙස ම නොයෙකුත් කර්මාන්ත වල දී

අවශ්‍ය අමුද්‍රව්‍ය ස්කන්ධයන් සොයාගැනීම අත්‍යාවශ්‍ය ය.

Canvas.jpg

ම‍ෙහි පෙන්වා ඇත්තේ චීදුරු සෑඳීමට වැලි නොයෙකුත් ඔක්සයිඩ සමග මිශ්‍ර කොට උණු කරන අාකාරයයි. ප්‍රතික්‍රයාවට අවෂ්‍ය උෂ්ණත්වය හා නිෂ්පාදිත ඳ්‍රව්‍යයෙහි ගුනයන් රදා පවතිනු යේ එකතු කරන්නා වූ ඔක්සයිඩයන්ගේ අනුපාතයන් මතය.

සැලකිය යතුයි: සමහර අවස්ඵාවන් හි දී චවුල වලට ‘ම’.  හෝ  ‘mol’. භාවිතා කෙරෙනු ඇත.

තිදසුන් 8.1

වීදුරු නිෂ්පාදනයට වැලි සමග සෝඩියම් කාබනේට් මිශ්‍ර කරනු ලැබේ.එහි ප්‍රතික්‍රියාව මෙසේය.



SiO2 +Na2CO3 =   + CO2.

වැලි (සිලිකා) ග්‍රෑම්1 කට අවෂ්‍ය සෝඩියම් කාබනේට් ස්කන්ධය සොයන්න.

සමීකරණයට අනුව සිලිකා මවුල 1කට

සිලිකා මවුල 1කට   අවෂ්‍ය Na2CO3  ම. = 1

Na2CO3  මවුල 1ක ස්කන්ධය=(2×23)+12+(16×3)

                                            = 46+12+48=106 g.

තිදසුන් 8.2

පොටැසියම් ක්ලොරේට් රත් කිරීම. KClO3  මවුලයකට ලැබ‍ෙන ඔක්සිජන් ස්කන්ධය ස‍ොයන්න.

සැපයුම්

2KClO3

නිපැයුම්

2KCl       +             3O2

අණු     = 2

  2            +           3

මවුල   =  2

  2            +           3

KClO3   මවුල 2සෑද‍ෙන ඔක්සිජන් = ම. 3.

  .  .      මවුල 1  .         .              = ම. 3÷2.

O2    මවුල 1ක ස්කන්ධය      .       = 32 g.

O2    මවුල 3/2 ක ස්කන්ධ ය        = 32×3/2 g. =   48 g.

තිදසුන් 8.3

සංයෝජනය වන අනුපාතයට සැපයුම් නොමැති විට මෙම ක්‍රමයෙන් විශේෂ පහසුවක් තිබේ.

ම‍ෙය සලකන්න.    

හයිඩ්‍රජන් ග්‍රෑම් 2ක් ඔක්සිජන් ග්‍රෑ 2 ක් සමග එක් කොට කොතරම් ජලය නිපදවිය හැකි ද?

සැපයුම්

           2 H2        +   O2

නිපැයුම්

  2  H2O

අණු     =     2       +      1

  2

අවෂ්‍ය මවුල   =   2    +   1

  2

දී ඇති මවුල =    2/2  & 2/32

                  =    1     + 0.06

 

O2   අව්‍ෂ්‍ය ප්‍රමානයට නොමැති බැව් පැහැදිලි ය.

O2 මවුල 0.06කට සෑඳිය හැක්කේ ජලය ම.  2×0.0625ක් පමනි.

ජල මවුලයක් ගෑම් 18 ක් බැවින් නිපැයුම= 2×0.0625×18 g.

                                                           =  2.25 g.


3. සමීකරණ.

posted Jun 3, 2017, 7:53 PM by Upali Salpadoru   [ updated Jun 4, 2017, 10:55 PM ]

රසායනික සමීකරණයක ප්‍රතික්‍රියක හා නිපැයුම් අතර සමතුලිතතාවයක් තිබිය යුතුය.

Ca.jpg

රූප -1.සමතුලිත කරන ලද සමීකරණයක්.

ම‍ෙහි කවරක් සමාන වී ඇත්දැයි වමසන්න.


වම

දකුණ

නිගමනය

අණු සංඛ්‍යාව

1

2

අසමානය.

පරමාණු සංඛ්‍යාව

5

5

සමානය.

ස්කන්ධ එකතුව    

40+12+48

=  100

56 + 44

= 100

සමානය.

පරිමා එකතුව.

කුඪාය.

විශාලය.

අසමානය.


      සමබර කිරීම.

ම‍ෙතිලීන් වායුව වාතයේ දහනය කිීරීම සලකන්න.

චචනයෙන් දැක්වීම:-   මෙතිලීන් +ඔක්සිජන් = කාබන් ඩයොක්සයිඩ් + ජලය.

සංකේතයෙන් දැක්වීම:-CH2  +    3O2   → CO2+H2O…….   X.  සමබර නැත.

යටිකුර 2  න් හයිඩ්‍රජන් පරමාණු සංඛ්‍යාව දක්වයි.

3 ම‍ෙයින් දැක්ව‍ෙනුයේ ඩක්සිජන් අණු සංඛ්‍යාවයි.

     ම‍ෙය සමබර කිරීමට නිල‍ෙන් ඇති අණු ද‍ෙගුණ කරන්න. .

              2CH2  +    3O2   → 2CO2+2H2O  හරියටම හරි නේද?

සමීකරණයකින් තවත් දත්තයන් දිය හැකියි.

මෙම සමීකරණය බලන්න:-

  •      2CH4(g). + 3O 2(g) → C(s). +CO2 (g)+4H2O(l).,   ΔH.

      ම‍ෙතිලීන් වායුව‍ පූණර්‍ දහනය වන අවස්ථාවකි.

 ම‍ෙම යටිකුරු හදුනාගන්න.    

(s)-ඝන අවස්ථාව. (l)- ද්‍රව අවස්ථාව.  (g)වායු අවස්ථාව.  ,  

   ΔH  තාපය මුදාහරින බැව් ප‍ෙන්වයි.

  •  NaCl(aq) + AgNO3 (aq) → NaNO3(aq) + AgCl↓

     (aq )  ජලීය ද්‍රාවණයකි.   ↓ අවක්ෂේපයකි. (ඊ තලය උඩුකුරු කළහොත් වායුවකි )

  • S(s) + O2(g) →  SO2↑  උඩුකුරු ඊය සල්ෆ’ ඩයොක්සයිඩ් වායුවක් බැව් පෙන්වයි.


ප්‍රතිවර්ත ප්‍රතික්‍රියා.

ඇමෝනියම් ක්ලොරයිඩ් ලවණය අැමෝනියා සහ හයිඩ්‍රජන් ක්ලොරයිඩ් වායු බවට වියෝජනය වේ.      

  • NH4Cl(s)  ⇋ NH3↑  + HCl↑

අැමෝනියා සහ හයිඩ්‍රජන් ක්ලොරයිඩ් වායු ද‍ෙක එකතු වීමෙන් අැමෝනියම් ක්ලොරයිඩ් සෑදේ. මෙවැනි ප්‍රතිවතර්‍ ප්‍රතික්‍රියා දැක්වීමට ද‍ෙපත් ඊ තලය සුදුසුය.

ලවණයක හෝ අම්ලයක අයනික විඝටනය දැක්වීමට ද මෙය යෙදේ. සල්ෆියුරික් අම්ලය විද්යුත් අාරෝපන සහිතව ඛන්ඩනීකරණය මෙහි පෙන්වයි.

  • H2SO4    ⇋   2H+  +   SO4-



අමතර උදාහරණ.       

රූප.1. කොන්ඩිස් නම් බෙහෙත              පොටැසියම් ප’මැනගනේට්ය. KMnO4  අණුවක  ඹක්සිජන් පරමාණු 4 ක් තිබේ. මේ සියල්ලම රත්කිරීමේදී මුදා නොහරින බැව් සමීකරණය පෙන්වයි.

  •      2KMnO4           =  K2MnO4 + MnO2 + O2

උදාහරණ   1.

 පොටැසියම් ප’මැනගනේට් 1.kg කින් ලබාගතහැකි ඔක්සිජන් ස්කන්ධය සොයන්න.

        විසද

සැපයුම්.

=

නිපැයුම්.

සමීකරණය:-                     2KMnO4

→

K2MnO4   + MnO2 +   O2

ස්කන්ධය. 2x(39.1+54 +64) = 314.2g.

→

දෙන O2…….32g

                          1 kg  KMnO4


→

දෙන O2………... 32 /314.2   

  =  0.1kg

උදාහරණ 2

බේරියම් ක්ලොරයිඩ් 10.4 g අාසුත ජලයෙහි ද්‍රාවණය කොට තනුක හයිඩ්‍රක්ලොරික් අම්ලය වැඩියෙන් එකතු කරන ලදි


 සමීකරණය:-   BaCl2  + H2SO4   =  BaSO4 ↓ + 2HCl

    

  දත්තයන් :-  BaCl2 ස්කන්ධය…………10.4 g

  සාදන ලද ද්‍රාවණ පරිමාව …………   1000ml.

  ගන්නා ලද ජලය  ………….  500 ml.  

   සෑද‍ෙන අවක්ෂේපය‍ කොතෙක් ද?

විසදුම:-

සැපයුම්

=

නිපැයුම්

සමීකරණය:-       BaCl2  + H2SO4   

→

BaSO4 ↓ + 2HCl

අණුක ස්කන්ධ:   137+71 BaCl2

                                    208

           (½ of 10.4)        5.2 g

→

→

→

137+32 +64   BaSO4 ↓

 233

233 ÷ 208 x 5.2

= 5.8 g,


“රසායනික ප්‍රතික්‍රියා සිදුවනුයේ නියත අනුපාතයකටය.”Courtsey Fotofolia.File: #6758598 |


curves.jpg

අනුපාතය වැරදිනම්?  

උදාහරණයක්.                                         

රූප.1 අාලින්ද නැටුමක්.

රූපයේ ගැහැනු10කට අැත්තේ පිරිමි 7 කි.

තිදෙනෙක් තනි වී සිටියි.  රසායනික ප්‍තික්‍රියාවන්හි දීද සහකරුවන් නොලැබෙන පරමාණු අසරණ වෙයි.

.







Author: Rey Kamensky

උදාහරණ.


Capture.PNG

මෙහාරා ගත්තේ යකඩ කුඩු    ..  30g

නුරාන් ගත්තේ ගෙන්දගම් ….  …        16 g


යකඩ හා ගෙන්දගම් සංයොජනය වීමේ සූත්‍රය සලකන්න.

වචනයෙන්:-           අයන් + සල්ෆ’ → අයන් සලෆයිඩ්.         


සංකේතයෙන්:-          Fe   +    S → FeS    

 අණුක ස්කන්ධ:-       56   +   32→  88

යකඩ 56g.  කට  ග‍ෙනදගම්  32g  කි.

යකඩ 1g.  කට  ග‍ෙනදගම්  32÷ 56 g

යකඩ 30g.  කට  ග‍ෙනදගම්  32÷ 56×30 g.

                                    =17.1 g

ගෙන්දගම් අවෂ්‍ය ප්‍රමානය නොමැත.

                                                                                     

තචත් ක්‍රමයකට විසදීම:-

අවෂ්‍ය අනුපාතය      Fe  :  S   =   28: 16

යකඩ  2g කට  ගන්දගම් මදි ව‍ෙය

S   16g කට අවෂ්‍ය  Fe  28 g  කි.

ඉතිරි වන යකඩ ස්කන්ධය =  30 – 28 = 2g.

                Fe   =      2g  .  




1.0   රතෙන් ප‍ෙන්වන සලකුණු හදුනාගන්න.

     A-.  ජලීය ද්‍රාවණයක්.  B-. වායුවක්. C- ඝනයක්.     D- ද්‍රවයක්.  E- අණු සංඛ්‍යාව.

F- අණුවක අඇති පරමාණු.  G- ප්‍රතිවර්ත ප්‍රතික්‍රියාව.. H-තාපදායි ප්‍රතික්‍රියාව.                  I- අාරෝපනය.  J-  අවක්ෂේපය

ප්‍රශ්ණය.

  1. 4 Al +3O2 → 2Al2O3

  2. 2Al + 6HCl → 2AlCl3 + 3H2

  3. CaCO3(s) →  CaO  + CO2

  4. SO2(g) + H2O(l) →  H2SO3 (l)

  5. Mg(s) + CuSO4(aq) → MgSO4 (aq)+ Cu(s)

  6. CaCO3 ⇋   CaO  + CO2

  7. 2H2  +  O2 →  2H2O(l)

  8. HNO3 ⇋ H+ +  NO3-

  9. Ca(OH)2  + CO2 →CaCO3 ↓+ H2O  

  10. C (S)  +  O 2(g)    →   CO 2(g)    +ΔH=  393.5kJ

පිළිතුර.

1.F

2.E

3.C

4.B


5.A

6.G

7.D

8.I.


9.J

10.H

2x10 =20 marks

2.0  මෙම  සමීකරණ සමබර කරන්න.


1. C + O2 →  CO

2.  H2,  + Cl2   →  HCl,

3.  Zn + H2SO4 → ZnSO4 + H

4.Na2CO3+ HNO3 → NaNO3  + H2CO3                                    

5. Fe  +  O2→  Fe2O3

3x5=15                   

3.0 සූත්‍රයට අවෂ්‍ය ස්කන්ධය සදහන් කරන්න. ( අණුක ස්කන්ධය x අණු සංඛ්‍යාව)

උදාහරණය.

Mg  +   Cl2      24     +  71

→

MgCl2         95

3)  CO2 + Ca(OH)2

→

CaCO3 +  H2O

1)  C    +   O2

→

CO2

4)(NH4)2SO4+ CaCO3

→

(NH4)2CO3+ CaSO4

2)   NH4Cl

→

NH3 + HCl

5)Cu  + 2H2SO4

→

CuSO4  +  SO2  +  2H2O

4x5-20

4.0

රත‍ෙන් ඇති ද්‍රව්‍යය කිලො ග්‍රැමයක් නිපදවීමට අවෂ්‍ය නිල් ද්‍රව්‍යයෙහි සකන්ධය සොයන්න.

1)..........Zn + 2 HCl   →  ZnCl2 + H2.              

2).........Mg + 2 H2O →  Mg(OH)2 + H2

3) ……6 CO 2 + 6H2O ----->  C 6H 12O 6 +  6O2

4)......... NH4Cl ⇋    NH3   +  HCl

5)..........2 C8 H18  +25 O2  →  16 CO2 + 18H2O

   15          marks

5.0   

  Cu  64g ක්  S ගෙෙන්දගම්   40g සමග රත් කරන ලදි. මේචා සොයන්න.

1)..සමබර සමීකරණය.    2).සෑදෙන CuS ප්‍රමානය. 3)ඉතිරි වන ද්‍රව්‍යය.4) එහි සකන්ධය.

3x4 =12 marks.

6.0 පිරිසිදු අගුරු( කාබන්) 12g    ක් ඹක්සිජන් 16g  ක් සමග වායු රොදකව දහනය කරන ලදි.ම‍ෙය ද‍ෙයකාරයකට සිදු වීමට පුළුවන.

       A-    C + O2 --->   CO2                               B-     2C + O2  ---> 2CO.

  1. නිවැරදි සමීකරණය  එ්   ද  බී  ද?

  2. අනෙක සිදු වීමටනම් කුමන වෙනසක් කළ යුතු ද?

3×4=12

7.0   

  1. ඇසිටිලින් සමහර අවස්ථාවන්හි දී අධර්‍ දහනයට භාජනය ව‍ෙයි . ඇසිටිලින් 1 kg  දහනය‍ෙන් කාබන් කොපමණ පිට වන්නේ ද?

සමීකරණය:-               3C2H2 + 3O2   --->  CO2 +CO + 4C +3H2O

    2)  තුත්තනාගම්,    හා ගෙන්දගම් පහසුවෙන් දහනය වෙයි.

4×2=8

සැපයුම්

නිපැයුම්

සමීකරණය:-            Zn   +      S


සූත්‍රික ස්කනධ:-         65   +    32

--->        Zn S

--->          97

සැපයුම:-                   6      :     2     

---> නිපැයුම:-...............

ඉතිරිය:-



10  marks.

                                                                  

2.අණුක සූත්‍ර .

posted Apr 14, 2017, 2:39 PM by Upali Salpadoru   [ updated May 7, 2017, 7:45 PM ]

බර්ක්ලි ආයතනය මගින්, සුවිශේෂ කැමරාවකින් ගන්න ලද රූප පලමු පේලි දෙකෙන් පෙන්නුම් කෙරේ.

 



අණුක සූත්‍ර යනු කවරේ ද?

පරමාණු, රසායනිකව බද්ධ වීමෙන් අණු සෑදේ.

උදාහරනයක් වශයෙන් ජලය H2 O සලකා බලමු. හයඩ්රජන් පරමාණු දෙකක් එක ඔකසිජන් පරමාණුවක් සමග එක් වී අැති බැව් සූත්‍රය පෙන්නුම් කරයි. 

අප මෙය දන්නේ කෙසේ ද?  අණුවක අඩංගු සංඝටක වල ස්කන්ධ හා එ්වායේ පරමාණුක ස්ඛන්ධ දන්නේනම් අණුවක අැති සංඛ්‍යාවන් ගනනය කිරීමට පුළුවන. 

උදාහරනයක් ලෙස මෙය සලකන්න.

 නිදසුන 1.
   

 සිරිමල් පලතුරු ව‍ෙලදාමට සැරසී දොඩම් හා ඳෙහි කි.ගෑ. එකක් බැගින් මිල ඳී ගත්තේ ය. දොඩම් ගෙඩියක සාමාන්‍ය බර ග්‍රෑ.25 කි.  දෙහි ගෙඩියක් ග්‍රෑ.10කි. ම‍ෙම ඳෙවර්ගය කීයක් බැගින් ඔහුට ලැබ‍ෙන්නට ඇත් ද?

විසදුම.


ද්‍රව්‍යයහා එකිය ස්කනධය. ස්කන්ධ අනුපාත හෝ ප්‍රතිශත. සංඛ්‍යා අනුපාතය සරල අනුපාතය
දොඩම=25.
දෙහි = 10g.		 දො= 1000g.
 දෙ.= 1000g. 		 =1000÷25 = 40
  =1000÷10= 100		  2
  5
 

එහි සූත්‍රය මෙසේ දැක්වෙයි.

දොඩම් 2 : ද‍ෙහි 5











නිදසුන 2

මහින්ද කෝවක් තුල මැග්නීසියම් පීත්ත පටියකින් ග්‍රෑ.3.0 දහනය කළේය.

ඔහුට ලැබුන මැග්නීසියම් ඔක්සයිඩ් හි බර ග්‍රෑ.5.0 කි.

මැග්නීසියම් ස්කන්ධය = 3 ඔක්සිජන් ස්කන්ධය   = 5-3 = 2



Mg

O

පරමාණුක ස්කන්ධය

24

16

බර අනුපාතය

3

2

අණු සංඛ්‍යා අනුපාතය

3÷24

= 1/8

2÷16

=1/8

මේ අනුව Mg හා O හි සූත්‍රය Mg O විය යුතු ය.ං


සංඝටක ප්‍රතිශත ය.


 ඕනෑම  සංයෝ ගයක මූල ද්‍රව්‍යයන්හි ස්ඛන්ධ ප්‍රතිශතයන් සමාන විය යුතු ය. (සමස්ඵානික සැලකීමේදී මෙය වෙනස් චිය හැකි ය) ජලයෙහි තිබෙන ඔක්සිජන් හා  ප්‍රතිශතයන් නියත ය. අණුක ස්ඛන්ධ ආශ්‍රය‍ෙන් ම‍ෙම ප්‍රතිශතයන්  ස‍ෙවීම ඉතාමත් පහසු ය .

නිදසුන 2.

     ජලයේ ඇති සංඝටක ස්කන්ධ ප්‍රතිශතයන්.

 

ජලය‍ෙහි  සූත්‍රය ………...H2O

එහි අණුක ස්කන්ධය……...18

ඔක්සිජන් අණුක ස්කන්ධය..16

ඔක්සිජන් ස්කන්ධ %..(16 /18) x100

                        = 88.89%  


 
ඉතිරිය හයිඩ්‍රජන් ය.
එය ..=100-88.89

=11.11 %

    

නිදසුන්3.

  අැමෝනියම් සල්ෆේට් ස්කන්ධ ප්‍රතිශතයන්.

 

 සූත්‍රය(NH4)2SO4   අණුක ස්කන්ධය.
 පරමාණු පිලිව‍ෙල 2.N +8.H +S+4 O   =132


N

H

S

O

ස්ඛන්ධය

2x14=28

8

32

4x16=64

ප්‍රතිශතයන්

(28/132)x100


21.21%

(8/132)x100


6.06 %

(32/132)x100


24.24%

64/132)x100


48.48 %



නිදසුන 4

එක්තරා සංයෝගයක තිබෙන මූල ද්‍රව්‍ය වල බර ප්‍රතිශතයන් මෙසේය.

Na =43.40 %  C=11.30%  o = 45.30%



Na --23

C--12

O--16

බර අනුපාතය

43.40

11.30

45.30

අණු සංඛ්‍යා අනුපාතය

43.4÷ 23

=1.89

11.3 ÷12

=0.942

45.3÷16

=2.83

ම‍ෙයින් කුඩාම සංඛ්‍යාව වන 0.942 න් ම‍‍ෙසේ බ‍ෙදන්න.

අණු සංඛ්‍යා අනුපාතය

1.89÷0.942

=2

0.942÷0.942

=1

2.83÷0.942

=3

අනුපාතය    = 2:1:3    සූත්‍රය   Na2CO3 විය යුතු ය.




පුහුණුව 1.

ඉංගිරිසි අකුරු ඇති කොටු පුරවන්න.

1.ම‍ෙම සංයෝගයන් හි සංඝටක ප්‍රතිශත යන් සොයන්න.



  1. මැග්නීසියම් ඔක්සයිඩ්

       අණුක ස්ඛන්ධය….40

සංයුති ය.

Mg

O


ස්කන්ධය

24

16


ප්‍රතිශතයන්

a.b.



2. ලෙඩ් ඩයොක්සයිඩ්.

අණුක ස්ඛන්ධ ය.           -----------

සංයුති ය.

Pb

2 x  O


ස්කන්ධය




ප්‍රතිශතයන්

c.d.



3. කැල්සියම් කාබනේට්.

අණුක ස්ඛන්ධ ය.          

සංයුති ය.

Ca

C

3 x  O

ස්කන්ධය




ප්‍රතිශතයන්

e.f.g.


4.කොපර් සල්ෆේ ට් කැටයේ අණුවක ජලය අණු පහක් එක් වී තිබේ.

CuSO4 . 5H2O මෙ හි අැති ජල ප්‍රතිශතය සොයන්න.

අණුක ස්කන්ධය =160 +5×18

CuSO4 .

5H2O

ස්කන්ධයh.i.

ජල ප්‍රතිශත ය.

j.

k.


5. ඇමෝනියම්  ක්ලෝරයිඩ් සෑදී ඇත්තේ  NH4+ අැමෝනියම් අයනයක් හා Cl- ක්ලෝරයිඩ් අයනයක් එකතු වීමෙනි. ස්කනධ අයන ප්‍රතිශතය සොයන්න

NH4Cl අණුක ස්කන්ධය= 53.5




NH4+

Cl-

 

ස්කන්ධය.

1835.5 

ස්කන්ධ     ප්‍රතිශත යන්.

l.

m.

 


6. බරට අනුව වැඩි  පොටැසියම්  ප්‍රතිශතයක් ඇත්තේ   KMnO4   වල ද නැත හොත් KClO3. වල ද?

අණුක ස්කන්ධය KMnO4 - 158 KClO3. - 122.5


KMnO4

KClO3.

 

පොටැසියම් ස්කන්ධය

39

39

 

ප්‍රතිශතයන්

 n.o.
 නිගමනය p.   
    

.

7.

ශාක වලට නයිට්‍රජන් අවෂ්‍ය ය  වැඩි නයිට්‍රජන් ප්‍රමානයක් ලැබෙනුයේ

යූරියාවලින් ද නැතහොත් පො ටැසියම් නිට්‍රේට් වලින් ද?

     යූරියා...CO(NH2)2. -60              පොටැසියම් නයිට්‍රේට්...KNO3-65



CO(NH2)2

KNO3

අණුක ස්කන්ධය



අණුවක අැති

නයිට්‍රජන් ස්කන්ධය

q.r. 

නයිට්‍රජන් ප්‍රතිශතය.

s.t.

නිගමනය= u.. . .

8 . හයඩ්‍රජන් රොක්සයිඩ් අණුවක  ජල අණුව ට වඩා අමතර ඔක්සිජන් පරමාණුවක් තිබේ.  ජලය H2O,          හයඩ්‍රජන් රොක්සයිඩ්  H2O2.

හයඩ්‍රජන් රොක්සයිඩ් හි වැඩි පුර ඇති ඔක්සිජන් ප්‍රතිශතය සොයන්න.


9.

Canvas.jpg

හයිඩ්‍රජන්  මූල ද්‍රව්‍යය‍ෙහි සමාන්‍යය‍ෙ න් තිබෙනුයේ  H-1   වුව ද ඉහත ඳක්වා අැති, H-2,සහ H-3,  සමස්ඵානික ඳ තිබීමට පුළුවන.

මේවායින් සෑදෙන ජලය රසායනික ලක්ෂණ අතින් සමාන වුව ද එ්වායෙහි සංඝටක ප්‍රතිශතයන් අසමානය. එ්වායේ ඔක්සිජන්  ප්‍රතිශතය ගනනය කරන්න,


 1H2O

2H2O

3H2O

සමස්කඵානික ස්කන්ධය

 18

20

v.

ඔක්සිජන් ස්කන්ධය

.  16

.16

16

ඔක්සිජන්  ප්‍රතිශතය

w.

x.

y.

සැලකිිය යුතුයි:- සාමාන්‍ය හයිඩ්‍රජන් සැම්පලයක H-1 සමස්ඵානික 99.99% ක්ම තිබ‍ෙන බැව් සැලකිිය යුතුය.

ලකුණු 2×25=50



පුහුණුව 2.

රස දිය ඔක්සයිඩ් ග්‍රෑ. 54.0 ක් රත් කිරීම‍ෙන් ඔක්සිජන් ග්‍රෑ.4.0 ක් හා රස දිය ග්‍රෑ.50.0 ලබා ගති. රසදිය ඔක්සයිඩයේ සූත්‍රය සොයන්න.


මූල ද්‍රව්‍ය / පරමාණුක ස්ඛන්ධය.

Hg-200

O - 16

ස්කන්ධය

50

4

පරමාණු සංඛ්‍යා අනුපාතය.

50÷200 =  1/4

4 ÷ 16 = 1/4

අනුපාතය =a. 1:1   සූත්‍රය =b. HgO.


2 සිට10 සූත්‍ර සොයන්න.

2.   හයිඩ්‍රජන් හා ඔක්සිජන් පමණක් අැති සංයෝගයකින් ග්‍රෑ.340. ක් වියෝජනය කරන ලදි. ලැබුන ඔක්සිජන් බර ග්‍රෑ.320 කි.


H - 1

O -16

දී ඇති   

ස්ඛන්ධයන්

340-320

=20

ග්‍රෑ‍.   320

පරමාණු .සංඛ්‍යා අනුපාතය.

20 / 1

= 20

320 / 16

=20

අනුපාතය. c.  1:1                 සූත්‍රය. d.  H1 O1

ම‍ෙය අනුභාවික සූත්‍රය වන අතර එහි නියම සූත්‍රය  H2 O2  වේ.

3.

කොප’ ග්‍රෑ. 1.6 ක් රත් කිරීමෙන් කොප’ ඔක්සයිඩ් ග්‍රෑ.1.8 ක් ලැබින.



Cu- 64

O-16

දී ඇති   

ස්ඛන්ධයන්

1.6

1.8-1.6

=0.2

පරමාණු.සංඛ්‍යා අනුපාතය.

1.6 / 64

=0.025

0.2 / 16

0.0125

අනුපාතය;-e. 2:1  සූත්‍රය:-f.Cu2O

4.ස්ඵටීකරන ජලය ඇති සංයෝගයක සංයුතිය මෙසේය.



Na-23

C-12

O-16

H2O- 18

සංයුතිය

37.1 %

9.7 %

38.7 %

14.5 %

සංඛ්‍යා අනුපානය.

37.1÷23

g=1.61

9.7 ÷12

h.= 0.81

38.7÷16

i.= 2.42

14.5÷18=

j=0.81

සියල්ලම 0.81 න බෙදීම‍ෙන්  2.01:1:2.99:1

        සූත්‍රය:-      k.     Na2CO3.H2O


5.


Ca-40

C-12

O-16

සංයුතිය

l.40%

.12%

.48%

සංඛ්‍යා

අනුපානය.

40/ 40

l.= 1

12/12

m.= 1

48 /16

n..= 3

      සූත්‍රය:- o. CaCO3.

6.


Ca-40

H-1

O-16

සංයුතිය

p. 54.05%

q.100-97.29

=2.71

r.43.24 %

සංඛ්‍යා

අනුපානය.

1..35/1.35

s. = 1

2.71 /1.35

t.= 2.

2.70/1.35

u. =2

   සූත්‍රය:- v. Ca H2O2   ……….     Ca(OH)2


7. ල‍ෙඩ් ඔක්සයිඩයකින් ග්‍රෑ. 2.39 ක් ඔක්සිහරණය කොට ඊයම් ග්‍රෑ.2.07 ක්ලබා ගත.



Pb - 207

O- 16

ස්කන්ධය

2.07

2.39 -2.07

=032

සංඛ්‍යා

අනුපානය.

w. 2.07 /207= 1

x.0.32 / 16= .2

        සූත්‍රය:-y. PbO2.


ලකුණු 2×25=50


1.අණුක ස්කන්ධය.

posted Apr 13, 2017, 6:08 PM by Upali Salpadoru   [ updated Jun 5, 2017, 1:48 PM ]

.


පරමාණු ඉතාමත් කුඩා බැවින්, එ්වා

මැණීමව සාමාන්‍ය එ්කක එතරම් සුදුසු නොවේ.

එසේ නම් විවිධ මූල ද්‍රව්‍යයන්හි ස්කන්ධ කෙසේ

සෙවිය හැකි ද?

මෙයට සුදුසු උපක්‍රමයක් නම්, ඉතාමත් සැහැල්ලු පරමාණුව

එ්කකය ව ශයෙන් යොදාගැනීමයි.

ඉතාමත් සැහැල්ලු පරමාණුව හයිඩ්රජන් පරමාණුවයි.

කාබන් පරමාණුව එමෙන් 12 ගුණයක් බරය.

මේ අනුව පරමාණුක ස්කන්ධයන් සමහරක් මෙසේය.

 H
C N Cl Na 
 1 12 23 35.5 23

මෙය තේරැම් ගැනීමට පහසු සරල ක්‍රමයක් වුවද, එහි අඩුපාඩු කිහිපයක් තිබේ.

මූලික වශයෙන්ම හයිඩ්රජන් පරමාණු සියල්ලම එකාකාර නොවීමයි. හයඩ්රජන් සමස්ථානික තුනක් වෙයි. එ්වා යේ සටහන් මෙසේය.

Canvas.jpg


පරමාණුවක ස්කන්ධය මූලික වෂය‍ෙන්ම ඇත්තේ එහි න්‍යෂ්ටියෙහි තිබෙන්නා වූ ප්‍රෝටෝන හා නියුට්‍රෝන  සංඛ්‍යාව මතය. මේ දෙවගර්‍ යෙහි එකතුව ‘පරමාණුක ස්කන්ධය’  වේ. මෙය ඉංග්‍රීසි එ් (A) අකුරෙන් ද හදුන්වනු ලැබේ.

මූල ද්‍රව්‍යයක අැති සියලුම පරමාණු වල නියත ප්‍රෝටෝන සංඛ්‍යාවක් තිබුනද නියුට්‍රෝන  සංඛ්‍යාව ව‍ෙනස් විය හැකිය. ම‍ෙවැනි පරමාණු ආවර්තිතා වගුව‍ෙහි එකම තැනක් ගන්නා බැවින් එ්වා සමස්ථානික ලෙස හැදින් වේ.

පරමාණු ස්කන්ධ එ්කකය.

පරමාණු ස්කන්ධ ය සදහා සම්මත එ්කකය amu. ලෙස හැදින් වේ.

මෙය කාබන්-12 සමස්ථානිකයෙන් දොලහෙන් එක් කොටසකි.

එනම්:-( Atomic mass unit. (a.m.u )

කාබන් 12 සමස්ථානිකය පරමාණු ස්කන්ධ එ්කක 12 හකි. 

මේ අනුව දශම ස්ථාන කිහිපයකට නිවැරදි ස්කන්ධයන් ම‍ෙම ආවර්තිතා වගුව‍ෙන් දැක්ව‍ෙයි.

ආවර්තිතා වගුව

Canvas.jpg


සාපේක්ෂ පරමාණු ස්කන්ධය.

වගුව‍ෙහි දැක්ව‍ෙන ස්කන්ධ යනහි එ්කකයක් දී නොමැත. එය අංකයක් පමණි.

එයින් දෙනුයේ මූල ද්‍රව්‍යයක සමස්ථානික සියල්ල සැලකීමෙන් ලබාගෙන අැති සමාන්‍යයෙකි.

මූල ද්‍රව්‍යයක ස්වභාවය‍ෙන් ඇති සමස්ථානිකයන් ගේ ස්කන්ධය සලකා සාමාන්‍යයක් සාපේක්ෂ පරමාණුක ස්කන්ධය සොයාගත හැකිය.




නිදසුන් 1.1

Canvas.jpg



පරමාණු කිරා බලීම ට හැකි තරාදියක් අැතැයි සිතන්න. එක් තැටියක ට බෙරිලියම් පරමාණුවක් දැමුවහොත් අන‍ෙක ට හයිඩ්‍රජන් කීයක් දැමිය යුතු ද?


බෙරිලියම් පරමාණුවක ස්කන්ධය= 9

හයිඩ්‍රජන් පරමාණුවක  ස්කන්ධය = 1

අවෂ්‍ය   H  පරමාණු   සංඛ්‍යාව   = 9

රූප.1.පරමාණු කිරීමට තරාදියක් ඇතැයි සිතන්න.

අණුක ස්කන්ධ ය.

රූපයේ දැක්වෙන ජල අණුවෙහි ස්කන්ධය සෙවිය හැකි ද?

එක් ඔක්සිජන් පරමාණුවක් හයඩ්රජන් පරමාණු දෙකක් සමග බද්ධ වී තිබේ.

H2 +O2 = H2O + H2O

2 + 32 = 18 + 18

ජලයේ අණුක ස්කන්ධය 18.

මෙයට එ්කකයක් සදහන් කිරීම අනවෂ්‍ය වුවද එ් සදහා amu. යෙදීමට පුළුවන. බර්ක්ලී විඳ්‍යායතනය මගින් 2013 දී නවීනතම අන්වීක්ෂයකින් ගන්නා ලද, අණුවක කාබන් පරමාණු බැදී තිබෙන අයුරු පෙන්වන රූපයක්.



අණුවක් සෑදෙන්නේ පරමාණු බද්ධ වීමෙනි. මැග්නීසියම් දහනයේ දී ඔක්සිජන් සමග එක් වී මග්නීසියම් ඔක්අසයිඩ් අණු සාදයි.

Mg + O= MgO   

එනම්..  24 + 16= 40 .

අණුක ස්කන්ධය නම්, එම අණුව සෑදී අැති පරමාණු ස්කන්ධයන් ගේ එකතුවයි.


නිදසුන් 2.1

දී තිබෙන අණුවන් ගේ ස්කන්ධය සොයන්න.


සංකේතය

නම

විසදුම.

NaCl

සෝඩියම් ක්ලොරයිඩ්

23+35.5=58.5

Ca(OH)2

කැල්සියම් හයිඩ්‍රොක්සයිඩ්.

40+2 (16+1)

=74.

CuSO4. 5H2O

ජලීය කොපර් සල්ෆේට්.

64+32 +64+5(2+16)

=





අභ්‍යාස ය..1


1. පරමාණු ස්කනධ එ්කකය.( u.හෝ  Da.).

a. කාබන්-12.සමස්ඵානයෙහි  1/12  කි.

b. කාබන් පරමාණුවෙහි  1/12 කි.

c. කාබන් පරමාණු ස්කන්ධ සාමාන්‍යයෙ න් 1/12 කි. 

d. හයිඩ්රජන් පරමාණුවක ස්කන්ධයයි. 


2. පරමාණු ස්කන්ධය.

a. සමස්ඵානිකයක තිබ‍ෙන නියුක්ලියෝන හා ඉලක්ට්‍රෝන වල එකතුව.

b. සමස්ඵානිකයක ස්කන්ධය පරමාණු ස්කන්ධ එ්කක වලින් දැක්වීම.

c. පරමාණුවක ස්කනධය හයිඩ්රජන් ස්කනධයට අනුව දැක්වීම.

d. පරමාණු කිහිපයක සාමාන්‍යය ස්කන්ධය Dalton (Da)එ්කක අනුව.


3. පරමාණුක ක්‍රමාංකය.

a.පරමාණුවක අැති විද්යුත් අාරෝපනය

b. පරමණුවක අැති ඉලක්ට්රෝන සංඛ්‍යාව.

c. පරමාණුක භාරයේ අනු පිළිවෙලට ලැබෙන අංකය.

d. . පරමාණුවක අැති ප්රෝටෝන සංඛ්‍යාව .


4.  ස්කන්ධ අංකය.

a. සමස්ඵානිකයේ නියුක්ලෝන සංඛ්‍යාව.

b. සමස්ඵානිකයේ ප්රොටෝන සංඛ්‍යාව.

c. පරමාණුවක නරපේක්ෂ ස්කන්ධය.

d. කාබන් සමස්ඵානික ස්කන්ධයට සාපේක්ෂව පරමාණුවෙහි ස්කන්ධය.


5.සාපේක්ෂ පරමාණු ස්කන්ධය.

a පරමාණුවක අැති ප්රොටෝන හා ඉලක්ට්රෝන සංඛ්‍යාව.

b. කාබන් පරමාණුවක 1/12 කට සාපේක්ෂව සමස්ඵානිකයක ස්කන්ධය.

c පරමාණුවක ස්කන්ධ සාමාන්‍යය, කාබන් පරමාණුව‍ෙන් 1/12 කට සාපේක්ෂව.

d. පරමාණුවක ස්කන්ධය හයිඩ්රජන් එ්කක. වලින්.

ලකුණු 4x5= 20.



 1 a. 2b.   3,d.  4  a 5  c.

Part--2.

1.0 ක්ලොරීන් පරමාණුවේ දී අැති රූප සටහනට අනුව පහත අැති වගුව පුරවන්න.

17Cl37





 Protons ප්රොටෝන Electrons ඉලෙක්ට්රොන Nucleons නියුක්ලියෝන Atomic no පරමාණු ක්‍රමාංකය. Mass no. ස්කනධ අංකය.
     

ලකුණු 2x5 =10


2.0 පරමාණුවල බර සැසදිය හැකි මනඃකල්පිත තරාදියක් අැතැයි සිතන්න.


මෙය සමබර කරීමට අවෂ්‍ය පරමාණු සංඛ්‍යාවන පෙන්වන්න.

 Laft වම් පස Right දකුණු පස.   Left වම Right දකුණ
  6C12 ...........2 12Mg24-. ...........1   6C14--1 a. 1H1 b.
 16S32 c. 8O16-- d.  26Fe56 e. 14Si28 f.
 7N14 g. 2He4 h.  24Cr52 i. 8O16......... .j.
2x10=20.

3.0 මෙම අණුවන් හි සකන්ධයන් දක්වන්න.
 O3 HCl NO2 H2SO4 Ca(OH)2 NH4Cl C2H6 H3PO4 Al2(SO4)3 CuSO4.5H2O
          .
2x10=2
4ඔක්සිජන් ග්‍රෑම් 16 ක පරමාණු  × තිබේ නම් ඔක්සුජන් ග්‍රෑම්. 2 කට පරමාණු කීය ද?.

                 5.පරිසිදු ඔක්සිජන් වයුවෙහි අැති සමස්ඵානික ප්‍රතිශතයන් මෙසේය.Cl-35 = 75.5%  Cl-37 =24.5%. ක්ලොරීන් පරමාණුවක සාපක්ෂ පරමාණුක ස්කන්ධය සොයන්න.   
6. සාමාන්‍ය වාතය‍ෙහි  N2  කොටස් 4ක් ද, O2 කොටස් එකක් ද බැගින් තිබේ.  වාතයේ සාමාන්‍ය අණුවක සකන්ධය සොයන්න.
                 7.හයිඩ්රජන් කිලො ග්‍රෑමයක පරමාණු y තිබේ නම් කාබන්  කිලො ග්‍රෑමයක කාබන් පරමාණු කීයක් තිබිය යුතු ද?  

8. සුවද විලවුන්වර්ගයකින් 4g කාමරයක මුදා හරින ලදි. කාමරයේ පරිමාව ලීටර 50,000 ක් විය. කාමරයට පැමිනි ජනකට පළමු හුස්මෙන්ම සුවද දැනුනි. එක හුස්ම ක පරිමාව මි.ලී. 10 ක් තම් සුවද අණුවක ස්කනධය සොයන්න. සුවද දැනීමට හුස්මක එක අණුවක් වත් තිබිය යුතුය.       

=30

පිළිතුරු


   Part 2 Answers

1. 

 ප්රොටෝන ඉලෙක්ට්රොන නියුක්ලියෝන පරමාණු ක්‍රමාංකය. ස්කනධ අංකය.
 
17
 
17
 
37
 
 17
 
3

10

 2.

 Laft වම. Right දකුණ.   Left වම. Right දකුණ.
  6C12 ...........2 12Mg24-. ...........1   6C14-- a. 1 1H1 b. 14
 16S32 c. 1 8O16-- d. 2  26Fe56 e. 1 14Si28 f. 2
 7N14 g. 2 2He4 h. 7  24Cr52 i. 4 8O16......... .j. 13

       20

3.

 O3 HCl NO2 H2SO4 Ca(OH)2 NH4Cl C2H6 H3PO4 Al2(SO4)3 CuSO4.5H2O
 48 36.5 46 98 74 53.5 30 98  162 250
2x10=20

                                               

.4.      O2  16 g   ඇති පරමාණු සං.ඛ්‍යාව=  x .                                                                                                      O2    1g    ඇති පරමාණු සං.ඛ්‍යාව=  x/16 .                                                                                                  O2    2g    ඇති පරමාණු සං.ඛ්‍යාව=  x' x2÷16 .........  =x/8 .

     5. 
        35x75.5  =2642.5
        37x 24.5 =906.5       පරමාණු 100 ක එකතුව =  3549  .
         ක්ලොරින් වල සාපේක්ෂක ස්කන්ධය  =  35.5.  මෙය පරමාණුක භාරය ලෙසින් ද හැදින්විය.
       
      6. 
         N2අණු 4 ක සකන්ධය = 4 x 28 =   112   
       O2 අණු එකක ස්කන්ධය =  32
         වාතයේ අණු 5 ක ස්කන්ධය =  112 = 32  =  144
         සාමන්‍යය  = 144/5  =28.8
       
30

10. ද්‍රාව්‍යතාව හා සාන්ද්‍රණ ය.

posted Apr 13, 2017, 1:17 PM by Upali Salpadoru   [ updated Apr 13, 2017, 1:19 PM ]

ීී.jpg

රූ1.සම්මත ද්‍රාවණයක් සෑදීම.

      “තේ එක බොන්න බෑ. සීනි වැඩියි.”මෙවැනි කියමන් ඔබ අසා තිබෙන්නට පුළුවන. අපි තේ වතුරෙහි සිීනි නම් වූ ඝන ද්‍රව්‍යය ද්‍රාවණය කරමු. සීනි මනිනු යේ තේ හැදි වශයෙනි. රසායනික ගණනයේ දී වඩාත් සූක්ෂම මිණුම් අවෂ්‍ය වේ.

  • මෙම ලිපිය ඝන අවස්ථා වෙහි පවතින ද්‍රව්‍ය, ද්‍රවයන් සමග  සමජාතීය මිශ්‍රන

      සෑදීමට පමනක් සීමා කරමු.

  • මෙවැනි මිශ්‍රන, ද්‍රාවණ (solution) ලෙසද, ඝන ද්‍රව්‍යය, ද්‍රාව්‍යය  (solute) ලෙසද, ද්‍රචය ද්‍රාවකය (solvent) මෙන්ද හදුන්වනු ලැබේ.  

උදාහරන.

    

ද්‍රාවකය.

ඳ්‍රාව්‍යය.

ද්‍රාවකය.

1. වතුර

2. ජලය.

3. මඳ්‍යසාර.

4. රස දිය.

සීනි+තේ.

ලුනු.

අයඩින්.

ටින්.

තේ වතුර.

සේලයින්.

අයඩින් ටින්ක්ච’.

ටින් අැමල්ගම්.


සන්තෘප්ත ද්‍රාවණ.


සමහර අවස්ඵාවන්හි දී ද්‍රාවණ තනුක හෝ සාන්ද්‍ර වශයෙන් හදුන්වමු.

  • තනුක ද්‍රාවණයක ද්‍රාව්‍ය ප්‍රතිශතය අඩු ය.

  • සාන්ද්‍ර ද්‍රාවණයක ද්‍රාව්‍ය ප්‍රතිශතය වැඩි ය.

  • ‘සන්තෘප්ත ද්‍රාවණයක්’, යනු කිසියම් ද්‍රාවක පරිමාවක උපරිම ද්‍රාව්‍ය ප්‍රමානයක් අැති ද්‍රාවණයකි. මෙය සම්මත ද්‍රාවණයක් නොවේ.

ද්‍රාව්‍යතාවය.

ද්‍රාවක නියත ස්කන්ධයක හෝ පරිමාවක,  ද්‍රාවණය කළ හැකි උපරිම ද්‍රච්‍ය ස්කන්ධයයි,

බොහොමයක් ඝන ද්‍රව්‍යයන් ගේ ද්‍රාව්‍යතාවය පරිසර වෙනස් කම්  අනුව වෙනස් වෙයි.


පල්මාණික්කම් කැට ගැන ඔබ දන්නේ ද? එය ජලයේ ද්‍රාවණය කළ විට නීල වර්ණ ද්‍රාවණයක් සෑදේ.


උෂ්ණත්වයට අනුව එම වෙනස


උෂ්ණත්වය

0°C

10°C

20°C

30°C

40°C

50°C

60°C

70°C

ද්‍රව්‍යතාවයg.

ජලය 100g.

14.2g

16.8g

20.1g

23.9g

28.5g

34.0 g

40.5 g

47.9 g

උෂ්ණත්වය වැඩි වත්ම ද්‍රාව්‍යතාවය ඉහල යයි. එහ‍ෙත් එම වැඩිවීම අනුලෝම සමානුපාතික නොවේ.

සාන්ද්‍රණය ස‍ෙවීම.

කිසියම් ද්‍රාවණයක සාන්ද්‍රණය ඳක්වන ප්‍රධාන ක්‍රම  ඳෙකක් තිබේ.

  1. ජලය ග්‍රෑම් 100ට ද්‍රාව්‍ය ස්කන්ධය .

        ම‍ෙම සාන්ද්‍රණය ද්‍රාවක මි.ලී.100ට ග්‍රෑම් චශයෙන් දිය හැකිය.


සූත්‍රය

සාන්ද්‍රණය =ද්‍රාව්‍ය ස්කන්ධය÷ද්‍රාවක පරිමාව.

උදාහරණයකි.

ගැටළුව.

උෂ්ණත්ටය 30°C  දී , ජලය ග්‍රෑම් 20 ක,CuSO4.5H2O, ඳ්‍රාවණය කළ හැක්කේ ග්‍රෑම් 4.8 ක් පමණි.

ද්‍රාව්‍යතාවය ජලය ග්‍රෑම් 100 කට ගනනය කරන්න.

විසදුම.

ජලය ග්‍රෑ.20. ද්‍රාව්‍යතාවය = 4.8

ජලය ග්‍රෑ.1. ද්‍රාව්‍යතාවය = 4.8÷20

ජලය ග්‍රෑ.100. ද්‍රාව්‍යතාවය = 4.8×100÷20 = 24 g/100g.

(ජලයේ ඝනත්වය 1. g/cm3 බැවින්

ම‍ෙය  24 g/cm3වශය‍ෙන් ද නිවැරදිය. )


  1. ඳ්‍රාවණ ලීටරයට ද්‍රාවණය වී අැති මවුල සංඛ්‍යාව.

      ම‍ෙය මවුලිකතාවය ලෙස හැදින්වෙන අතර ද්‍රාවක ලීටරයට මවුල             වශයෙන් දැක්වෙයි.

සූත්‍රය

මවුලිකතාවයM. = මවුල සංඛ්‍යාව mol.

                        ලීටර පරිමාව.  L.


මවුලිකතාවය ස‍ෙවීම.

මවුල එකක 1M. ද්‍රාවණයක් යනු ද්‍රාවන ලීටරයක ද්‍රාව්‍ය මවුල එකක් බැගින් අැති ද්‍රාවණයකි.

ද්‍රාවණ ලීටරයට මවුල දෙකක් බැගින් අැත්තේ නම් එහි මවුලිකතාවය දෙකකි.

මෙහිදී සැලකිය යුත්තේ ද්‍රාවණ පරිමාව මිස ද්‍රාවක පරිමාව නොවේ.  

උදාහරන

සම්මත ඳ්‍රාවණයන් හි පරිමා ලීටරයකට අවෂ්‍ය ද්‍රාව්‍ය ස්කන්ධ.

ද්‍රව්‍යය.

ලුණු

කොප’ සල්ෆේට්

ග්ලූකෝස්.

සූත්‍රය→

ද්‍රාවණය↓

NaCl

23+35.5

CuSO4

63+32+64

C6H12O6  72+12+96

අණුක ස්කන්ධය.

58.5  amu.

159 amu.

180 amu

1M ද්‍රාවණයක

58.5 g.

159 g.

180 g.

2M

117 g

318 g

360 g

0.5M

29.25 g

79.5 g

90 g


නිදසුන් 1 .

මවුලික ඳ්‍රාවණ සෑඳීමට ගන්නා, විවිධ පරිමාවන් ඇති ෆලාස්කු(Volumetric flasks) භාවිතා කරගෙන මවුලිකතාවය ලීටරයට එකක් වන ද්‍රවණයනට අවෂ්‍ය ඳ්‍රාව්‍ය  ස්කන්ධය සොයන්න.

පිළිතුරු රත‍ෙනි.

පරිමාමිතික

ෆලාස්කු ව /

ද්‍රාවණ පරිමාව.

ද්‍රාව්‍යය.

අණුක ස්කන්ධය/ amu

අවෂ්‍ය ඳ්‍රාව්‍ය ස්කන්ධය.  

ග්‍රෑම්.

100.jpg100ml.

NaOH


23

+16

+1


= 40.

40x100

 1000

=4 g.

50.jpg

50 ml.

Na2CO3

46

+12

+48

=106


106 x50

 1000

=5.3g.

25.jpg25 ml.

KCl

39

+35.5

=74.5

74.5 x25

1000

=1.86 g.


නිදසුන් 2.

ගැටඵව.

2.1 සෝඩියම් කාබනේට් 5.3 g. ක් ද්‍රවණය කළ, මි.ලී 100 ක ද්‍රාවණයක් තිබේ නම් එහි මවුලිකතාවය කීය ද?

විසදුම.

Na2CO3 මවුල සංඛ්‍යාව =5.3 g /106

ලීටරයක ඇති මවුල=5.3 g×1000   

                       100  ×  106

=   0.5mol/L.

                               

2.2 මවුලිකතාවය 1.5 ක් වන ග්ලුකෝස් ඳ්‍රාවණයකින් මිලී 150 ක් අාසුත ජලය එක්  කොට, ලීටරයක් කළ පසු, එහි මවුලිකතාවය කීය ද?

පලමු ද්‍රාවණයේ මි.ලී 150 ක අැති මවුල

= 1.5 ×150

       1000                                                   

ලීටරයට මවුල=0.225mol/L.         

  ඳ්‍රාවණ තනුක කිරීමේ දී භාවිතා කළ හැකි සූත්‍රයකි.

  ඉහත ගැටඵව විසදීමට ම‍ෙය යොදා තිබේ.

සූත්‍රය.             

         M2V2 = M1V1

භාවිතය.

M2 =1.5 x150

         1000  

= 0.225 ලීටරයට මවුල.

    වරණ


                               පුහුණුව.

බහුවරණ ප්‍රශ්න.

1-1.ඝන දේ ද්‍රාවණයේ දී සාන්ද්‍රණය දැක්වීමට නුසුදුසු කචරක් ද?

  1. ද්‍රාවක ග්‍රෑම් 100 ට ඳ්‍රාවණය වන ද්‍රාව්‍ය ස්කන්ධය.

  2. ද්‍රාවක මි.ලී. 100 ට ඳ්‍රාවණය වන ද්‍රව්‍ය ස්කන්ධය.

  3. ඳ්‍රාවණ ලීටරයට ඳ්‍රාවණය වන ද්‍රාව්‍ය පරිමාව.

  4. ඳ්‍රාවණ ලීටරයට ඳ්‍රාවණය වන ද්‍රාව්‍ය මවුල සංඛ්‍යාව.  

1-2. ජලය ග්‍රෑම් 100 ක පොටැසියම් හයිඩ්රොක්සයිඩ් 4.0 g. ද්‍රාවණය කර තිබේ.

   KOH ග්‍රෑම් 3 ක් ලබා ගැනීමට කවර ද්‍රාවණ ප්‍රමානයක් වාෂ්ප කළ යුතු ද?

   (ද්‍රාවණ ක්‍රියාවලියේ දී පරිමාව හා උෂ්ණත්වය නියතයයි සලකන්න)

  1. මි.ලී.60  b.මි.ලී.75  c. 75g.  d.70 g.

       1-3.සිට 1-4

1-3.

උෂ්ණත්වය 80°C දී, ජලය 50g. සන්තෘප්ත කිරීමටcurves.jpg

අවෂ්‍ය NaNO3 ස්කන්ධය.

a. 125g. b 60g. c 20g. d.62.5g.

1-4

උෂ්ණත්වය 60° දි සන්තෘප්ත කර ඇති  KNO3 ඳ්‍රාවණයක මි.ලී 20 ක් උෂ්ණත්වය20°C දක්වා සිසිල් කළහොත් පිටවිය යුතු ද්‍රාව්‍ය ස්කන්ධය.

A . 99gb.9.9  c.19.8  d.9.4

 

1-5 මවුලික ද්‍රාවණ පිලිබදව නිවැරදි කුමක් ද?

  1. නියත ද්‍රාවණ පරිමාවක ඇති   මවුල සංඛ්‍යාව දත යුතු ය

  2. නියත ද්‍රාවණ පරිමාවක ඇති ද්‍රාව්‍යයේ ස්කන්ධය දත යුතු ය.

  3. නියත ද්‍රාවණ ස්කන්ධයක අැති මවුල සංඛ්‍යාව දත යුතු ය.

  4. සන්තෘප්ත ද්‍රාවණයක් විය යුතු ය.

1-6  මවුලිකතාවය ගැන ඉතාමත් උචිත පිලිතුර කුමක් ද?

  1. ද්‍රාවණ ලීටරයක ඇති ද්‍රාව්‍ය ස්කන්ධය.  

  2. ද්‍රාවණයක ඇති අණුක ස්කන්ධය.

  3. ජලය ලීටරයක ඇති, ද්‍රාව්‍ය අණුක ස්කන්ධ.

  4. ද්‍රවණ ලීටරයක ඳ්‍රාවණය වී ඇති මවුල සංඛ්‍යාව……..

1-7 ද්‍රාවණ ලීටර 2 ක,  ලවණයක ග්‍රෑම් අණුක ස්කන්ධය තිබේ නම් එහි

     මවුලිකතාවය කීය ද?

  1. 1.  b.½   c. 2.  d. සෙවිය නොහැක.

1-8 මවුලිකතාවය සෙවීමට නිවැරදි සූත්‍රය කුමක් ද?

a.  මවුලිකතාවය=මවුල සංඛ්‍යාව ÷අණුක ස්කන්ධය.

B. මවුලිකතාවය= මවුල සංඛ්‍යාව ×ලීටර පරිමාව.

C. මවුලිකතාවය= අණුක ස්කන්ධය ÷ මි.ලී. පරිමාව.

D. මවුලිකතාවය= ද්‍රාව්‍ය ස්කන්ධය ÷ මි. ලී.1000.

1-9

සාමාන්‍ය සේලයින් ද්‍රාවණයක (NaCl)සාන්ද්‍රණය ලීටරයට ග්‍රෑම් 9.0 කි.

     මෙහි මවුලිකතාවය කීය ද?

a.  9.0 /58,  B.  0.9 /58, C.   9×58 /1000,  D.  9×1000/58

1-10.

මි.ලී. 20 ජල පරිමාවක් 1M. ද්‍රාවණයක් කිරීමට, මවුලිකතාවය 5 mol/L. සල්ෆියුරික් අම්ල ද්‍රාවණයකින් කවර ප්‍රමානයක් එක් කළ යුතු ද?

  1.  4ml.,  b.35.6 g, c.2ml,  d.1ml,

පිලිතුරු  1-c , 2.-b,  3.d, 4-c,  5.-a, 6-d, 7-b, 8 b, 9- b, 10.-a,

ලකුණු3x10-30 .



2 .0   K2CO3  ඳ්‍රාවණ සෑදීමට

2.1  මවුලිකතාවය 1 ක ඳ්‍රාවණ ලීටරයකට අවැසි ස්කන්ධය=138 g.

2.2  මවුලිකතාවය 2 ක ඳ්‍රාවණ මි.ලී.500(0.5L) අවැසි ස්කන්ධය=138 g.

2.3  මවුලිකතාවය ½ ක ඳ්‍රාවණ ලීටර 2 කට අවැසි ස්කන්ධය= 138 g.

2.4  138 g ක් ආසුත ජලයේ ද්‍රාවණය කර ලීටර 1ක ෆලාස්කුවක් පිරවූයේ නම්   ඳ්‍රාවණයේ මවුලිකතාවය = 1 mol/L.

2.5  69 g ක් ආසුත ජලයේ ද්‍රාවණය කර මි.ලී.500 ක ෆලාස්කුවක් පිරවූයේ නම් ඳ්‍රාවණයේ මවුලිකතාවය = 1 mol/L.

ලකුණු 10.

3.0 ම‍ෙය KOH පිලිබදවයි.

3.1 ග්‍රෑම් 56 ක් ඳ්‍රාවණ ලීටරයක අැත්නම් මවුලිකතාවය= 1.mol/L.

3.2 ග්‍රෑම් 5.6 ක් ඳ්‍රාවණ ලීටරයක අැත්නම් මවුලිකතාවය=0.1 mpl/L.

3.3 1.mol/L. ද්‍රාවණ මි.ලී 500 ක තිබිය යුතු ස්කන්ධය=28 g.

3.4 1.mol/L. ඳ්‍රාවණයකින් ග්‍රෑම් 2.8 ලබාගැනීමට අවැසි පරිමාව=50 ml.

3.5 0.5 mol/L ද්‍රාවණයක මි.ලී. 20 ක් වාෂ්පීකරණයන් ලැබෙන අවශේෂයේ ස්කන්ධය= 28×20  =   0.56g.

              1000

 ලකුණු 10

4.0 මෙය හයිඩ්රොක්ලොරික්(HCl) අම්ලය පිලිබදවයි.

4.1 මවුලිකතාවය 1 ක ඳ්‍රාවණ ලීටරයකට අවැසි ස්කන්ධය= 36.5 g

4.2 1.0 mol/L ඳ්‍රාවණයක මි.ලී.50 ක අැති අම්ල මවුල =0.05mol.

4.3 එහි අම්ල ස්කන්ධය= 1.825 g

4.4 සමීකරණය :-   Mg + 2HCl = MgCl2 + H2

         HCl  මවුල 1 කට ලැබ‍ෙන H2    මවුල= ½

4.5 HCl  මවුල 0.050. කට ලැබ‍ෙනH2    මවුල= 0.025 mol

ලකුණු 10


5.0  5.0 mol/L, H2C2O4 ඔක්සැලික් අම්ල මි.ලී 25 ක් මවුලික ද්‍රාවණයක් කිරීමට අාසුත ජලය එකතු කළ යුතුය.

5.1 අම්ල මි.ලී. 1000 ක ඇති මවුල= 5

5.2 අම්ල මි.ලී. 25 ක ඇති මවුල = 5×25÷1000 mol. =0.125mol.

ලකුණු 4

5.3  මෙයට 1M ඳ්‍රාවණයක් කිරීමට එක් කළ යුතු ජල පරිමාව.

විසදුම


M2V2 = M1V1                              

V2=5x25/

= 125ml.

එකතු කළ යුතු ජල පරිමාව= මි.ලී100.

ලකුණු 6

6.0 මවුලිකතාවය 2M වන KOH ද්‍රාවණයකින් මි.ලී.50 කට 3M ද්‍රාවණ මි.ලී.25එකතු කරන ලදි.

6.1 2M වන KOH ද්‍රාවණයකින් මි.ලී.50 ක ඇති මවුල:-

        = 2×50÷1000= 0.1 mol

6.2 3M .    .             ද්‍රාවණ මි.ලී.25 ක ඇති මවුල:-

        = 3x 25 / 1000= 0.075 mol.

6.3 මවුල එකතුව = 0.175 mol.

6.4 මිශ්‍රණයේ පරිමාව = 75 m.l.

6.5 මිශ්‍රණයේ මවුලිකතාවය =0.175/75   =2.33mol/L.

ලකුණු 10

7.0 ම‍ෙය CuSO4  පිලිබදවයි. එය මෙලෙස අයනීකරණය වෙයි.

      Cu++  +  SO4--

7.1 මවුල එකක ස්කන්ධය=64+32+64 = 160 amu.

7.2 මවුල එකක, (1M)මි.ලී. 50 ක ඇති මවුල= 50/1000 =0.05mol

7.3 ම‍ෙම ද්‍රාවණයේ තිබිය හැකි උපරිම Cu++ සංඛ්‍යාව

      (අවගාඩ්රො සංඛ්‍යව N ලෙස සලකන්න)          =0.05N.

7.4 ද්‍රාවණයට Mg දැමීම‍ෙන් Cu++ ඉවත් කළ හැකිය. මේ සදහා අවෂ්‍ය මැග්නීසියම් ස්කන්ධ ය.

        

ලකුණු 10

8.0

8.1 මැග්නීසියම් ෆ්ලොරයිඩ්(MgF2) ද්‍රාවණයකින් මි.ලී.20 ක් වාෂ්ප කිරීමෙන් ග්‍රෑ3.1 ක අවශේෂයක් ලැබින.

8.1 ද්‍රවණයේ මවුල කීයක් තිබෙන්නට අැද් ද?

8.2 ද්‍රාවනයේ මවුලිකතාවය කීය ද?

8.3 එම මි.ලී 20ට තව ත් ජලය මි.ලී 20ක් එක් කළහොත් එහි මවුලිකතාවය කීය ද?

ලකුණු 3+3+4=10


9.0     වායු මවුලයක පරිමාව.

posted Mar 30, 2017, 7:22 PM by Upali Salpadoru   [ updated Jun 5, 2017, 1:28 PM ]

 

    ම‍ෙම පිටුව දිග හැරෙනුයේ වැදගත් නියමයන් 2 ක් මතය.

  1. අවගාඩ්‍රො සංඛ්‍යව :- ඕනෑම සංයෝග ග්‍රෑම් මචුලයක නියත    අණු,  සංඛ්‍යවක් තිබේ. එය අවගාඩ්‍රො සංඛ්‍යාව යි.

  2. අවගාඩ්‍රො නියමය :- වායු අවස්ඵාවන්හි දී, සමාන උෂ්ණත්ව හා පීඩනයන් යටතේ සමාන අණු සංඛ්‍යාවක් සමාන පරිමාවන් ගත යුතුය

  වායු පරිමාවන් මැණීමේදී  ඉතාමත් ප්‍රවේසම් විය යුතු ය. එයට හේතුව උෂ්ණත්වය හෝ පීඩනය ස්වල්ප වශයෙන් වුව වෙනස් වූයේ නම් වායු පරිමාව විශාල වශයෙන් වෙනස් වන බැවිනි.

   විද්‍ය සම්මේලන මගින් මේ පිළිබඳව සම්මතකයක ට පැමින තිබේ.

සම්මතයන්:-

උෂ්ණත්ව ය.

සෙල්සියස් 0° C.

නිරපේක්ෂ 273 K.

පීඩන ය.

රස දිය 76 c.m.

වා. ගෝල  1.

=101.3kPa

සම්මත උෂ්ණත්වය හා පීඩන ය ………’ස.උ.පී.’ ල‍ෙස හැදින්ව‍ෙයි.

නිදසුන් 1.

ම‍ෙම සමීකරණ ය සලකන්න.

Mg + 2 HCl

→MgCl2 + H2

ස.උ.පී.

වායු පරිමාව

මවුල=     1

→            1

ලී. 22.4

මවල=      2

→            2

2x22.4 = 44.8 L.

මවල=     0.2

→          0.2

0.2 x 22.4 = 4.48 L.


වායු පරිමාන ව‍ෙනස් වීම පිලිබදව නියමයන් 3 ක් තිබේ


  1. රොබට් බොයිල් ගේ නියමය.

නියත උෂ්ණත්වය යටතේකිසියම් වායු ස්කන්ධයක පීඩනය වැඩි කළහොත් එම ගුණයෙන්ම පරිමාව අඩු විය යුතු ය.

පීඩනය 1 × පරිමාව 1 =  පීඩනය 2 × පරිමාව 2

        P1  x V 1     =    P2  x V 2  

  2.  චාල්ස් ගේ නියමය.

නියත පීඩනයක් යටතේ කිසියම් වායු ස්කන්ධයක නිරපේක්ෂ උෂ්ණත්වය වැඩි වන ගුණය‍ෙන්ම පරිමාව ද වැඩිවිය යුතු ය.

 පරිමාව1 ÷නි.උෂ්ණත්වය1 =  පරිමාව2 ÷ නි.උෂ්ණත්වය 2

                  V 1 / T 1      =    V 2 / T 2

නි.උෂ්ණත්වය යනු නිරපේක්ෂ උෂ්ණත්වය යි.

ඉහත විස්තර කළ නියමයන් ද‍ෙකම ම‍ෙලෙස ඳැක් වේ.


P1 V1    =  P2V2

 T1           T2


නිදසුුන් 2

ස.උ.පී. වල දී වායු මවුලයක පරිමාව ලී.22.4කි. උෂ්ණත්වය 20℃ හා චා පීඩන 0.9 ක් වීමේ දී වායු මවුල පරිමාව සොයන්න.

පළමුව‍‍ෙන්ම ස‍ෙල්සියස් උෂ්ණත්වය නිරපේක්ෂ උෂ්ණත්වයට හැරවිය යුතු ය.

20℃= නිරපේක්ෂ උෂ්ණත්වය 273+20=293 K.


(i) P1 V1  =  P2V2

     T1         T2

(ii)1×22.4 = 0.9 ×V2

     273          293

(iii)    V2=22.4×293

        273 ×0.9

අවෂ්‍ය පරිමාව=26.7 L.

නිදසුන් 3.

පොටැසියම් ග්‍රෑම් 1.6 ක් රත් කොට ඔක්සිජන් මි.ලී. 128 ලබා ගති. එවිට උෂ්ණත්වය 30° C ක් ද පීඩනය රස දිය 73.8 c.m.ක් ද විය. ස.උ.පී හිදී ඔක්සිජන් මවලයක පරිමාව සොයන්න.

          2KMnO4 →  K2MnO4 + MnO2 + O2

 මවුල =      2       →                            1

  KMnO4  අණුක ස්කන්ධය= 39+65+64 =168

  KMnO4  ග්‍රෑම් 168 ක්    = ම.1.

                    1 ක්   .  = ම. 1/ 168

   ද‍ෙන ලද ග්‍රෑම් 1.6   .   = ම. (1 /168) × 1.6

                               = ම.0.009 (ස්ඵාත ද‍ෙකකට) = 0.01 mol.

KMnO4    මවුල 1 කට ලැබ‍ෙන ඔක්සසිජන්  = ම.½.

    .            ම.0.01 කට     .       .       = ම.0.005

             


ඳෙන ලද මි.ලී 128 O2  ම.0.005  ක උෂ්ණත්වය 30° C ක් ද පීඩනය රස දිය 73.8 c.m.ක් දවීම‍ෙන් ලැබුනකි.

ඔක්සිජන් මවුල 0.005 ක පරිමාව = ලීටර 128/ 1000

O2     .       .   1 ක  .    .       =0.128 /0.005  = 25.6 L.

ම‍ෙය  ස.උ.පී. වලට හැරවිය යුතුය.

(i)  සූත්‍රය.

P1 V1    =  P2V2.

 T1           T2

 (ii)

V2 =  73.8 x25.6 x273

            303 x 76

 (iii) V2=22.5L.



මතක තබාගන්න.

1.පීඩනය වැඩි වන ගුණය‍ෙන් ම වායු පරිමාව අඩු වේ.

2. නිරපේක්ෂ උෂණත්වය වැඩි වන ගුනයෙන් ම වායුපරිමාව ද වැඩි වේ.

3.එකම උෂ්ණත්වය හා පීඩනය යටතේ සමාන වායු පරිමාවන් හි සමාන අණු සංඛ්‍යාවක් තිබේ.

4.සම්මත උෂ්ණත්වය හා පීඩනය යටතේ වායු මවුලයක පරිමාව ලීටර 22.4 කි.

5.වායුවක ඝනත්වය = ග්‍රෑම් අණුක ස්ඛන්ධය÷ 22.4 g/L.

6.ස.උ.පී. හි දී වායු පරිමාව ක අැති මවුල සංඛ්‍යාව =පරිමාව (ලීටර)÷22.4

7.ස.උ.පී හි දී වායුවක ඝනත්වය = අණුක ස්නන්ධය ÷ 22.4 g/L.


පුහුණුව


පිලිතුරු උදෙසා පිටුව හයිලයිට් කරන්න

1.0 ක්ලොරීන් වායුව පිලිබදවයි.

1.1 ක්ලොරීන් මවුල 1ක ස්කන්ධ ය =71g.

1.2 ක්ලොරීන් ග්‍රෑම් 71.  ක ස.උ.පී හි දී පරිමාව =22.4 L.

1.3 ක්ලොරීන් ග්‍රෑම් 35.5 තිබ‍ෙන මවුල=0.5 mol.

1.4 එම මවුල ප්‍රමාණය ස.උ.පී හි දී ගන්නා වූ පරිමාව=11.2L

1.5 H2 + Cl2  = 2 HCl

     හයිඩ්‍රජන් වායුව හා ක්ලොරීන් වායුව වසන ලද කූටියක් තුළ සංයොජනය වීමෙන් හයිඩඩ්‍රජන් ක්ලොරයිඩ් වායුව සෑදීමේදී පීඩනයෙහි කවර වෙනසක් විය හැකි ද?

පිලිතුර:- වෙනස් විය නොහේ.

උෂ්ණත්ව වෙනසක් නොවේ යයි සලකන්න.                      ලකුණු 5×2 =10

2.0 කාබන් දහනය පිලිබදවයි.  කාබන් මවුල 0.5 ක් වාතයේ දහනය කරන ලදි.

C ඝන ද්‍රව්‍යයක් බැවින් එහි පරිමාව අදාල නැත.

2.1 ම‍ෙම වගුව පුරවන්න.

C + O2  →

CO2

මවුල                1  + 1

1                                  

අවෂ්‍ය මවුල       0.5 +0.5

0.5                                   

ස.උ.පී වල දී පරිමාව.     11.2L

11.2L

ලකුණු 4.

2.2 ස.උ.පී වල දී CO2   වායුව‍ෙහි ඝනත්වය සොයන්න.

                මවුලයක ස්කන්ධය=  44g.

                මවලයක පරිමාව   = 22.4 L

                ඝනත්වය =  44g/22.4L   =  1.96 g/L.

ලකුණු 6.

3.0 නයිට්‍රජන් හා ඔක්සිජන් විවිධ ආකාරය‍ෙන් එකතු වෙයි.

3.1 චගුව‍ෙහි නයිට්‍රජන් මවුල එකකට සැදෙන ඔකසයිඩ මවුල  සංඛ්‍යාව හා ස.උ.පී. වලදී සැදෙන ඔකසයිඩ පරිමාව දක්වන්න.

සැපයුම්

නිපැයුම්

සැදෙන ඔක්සයිඩ මවුල

සැදෙන ඔක්සයිඩ පරිමාව.

N2  +  O2 →

2 NO

2

44.8

2N2  +  O2  →

2N2O

1

22.4

N2  +  2O2  →

2NO2

2

44.8

N2  +  2O2  →

N2O4

1

22.4

ලකුණු 4×2=8

3.2

  නයිට්‍රජන් ඔක්සයිඩ හතර‍ෙන් වැඩිම ඝනත්වයක් ඇති වායුව‍ෙහි ඝනත්ටය සොයන්න.

4.0  වායු මවුලය ක පරිමාව ලී.25 ක්ව තිබිය දී ඇමෝනියා ලී. 5 ක් හා හයිඩ්‍රජන් ක්ලොරයිඩ් ලී. 5 ක් මිශ්‍ර කරන ලදි.


NH3 + HCl→

NH4Cl

ලකුණු

මවුල          1     +  1 →

1


අවෂ්‍ය මවුල  0.2   + 0.2→

0.2

3

අණුක ස්කන්ධය.17 +36.5

53.5  

3

ස.උ.පී.

වායු පරිමාව.  4.48 + 4.48


2

ස.උ.පී.          17     36.5

වායු ඝනත්වය  22.4    22.4

     g/L      0.76   1.62

2


 
5.0       

ජල වාෂ්ප තොර සාමාන්‍ය වාතයේ  සංයුතිය මෙසේය.

N2= 79%,   O2= 20%, Ar=1.0 %  .

වාතයේ ඝනත්වය සොයන්න.


N2

O2

Ar

අණුක ස්කන්ධය× %

28×79/100

=22.12

32×20/100

=6.4

40×1/100

=0.4


ස්කන්ධ යේ % එකතුව.

22.12+6.4 +0.4

=28.92

වාතයේ ඝනත්ව ය.

28.92/22.4

=1.29 g/L.

ලකුණු 10

6.0


Canvas.jpg

ඔක්සිජන් ජලවිස්ඵාපන ක්‍රමය‍ෙන් එකතු කරන ලඳි. උෂ්ණත්වය 27°C  ක් ද, පීඩනය Hg.m.m 760ක් ද විය.  එකතු කළ ඔක්සිජන් පරිමාව 0.5L . මෙම පරිමාව ස.උ.පී. හි දී  කීය ද?

 (27C දී සන්තෘප්ත ජල වාෂ්ප පීඩනය Hg.m.m 26 කි.)

වා.පීඩනය‍ෙන් ජල වාෂ්ප පීඩනය අඩු කළ යුතු ය.

P2V2   =  P1 V1     .

 T2          T1  


760 x V2    =  (760- 26) X 0.5

      273            273+ 27


V2 =  734 X 0.5x273  =    0.439 L.

            300x760                  

ලකුණු 10.

7.0 රබර් බැලූනයක හා 0°.C ඳී හයිඩ්‍රජන් පිරවීමෙන් අැතුලත පීඩනය වා.ගෝ. 1.5 ක් වේ. වා. ගෝල1ක  පීඩනයේ දී එහි පරිමාව ලී. 10 කි.

හයිඩ්‍රජන් නිපදවන ප්‍රතික්‍රියාව:-

7.1 අවෂ්‍ය හයිඩ්‍රජන් පරිමාව, ස.උ.පී. යටතේ කීය ද? =

                   

          V 2  =  (P1  x V1)÷P2

          V 2=  1.5×10÷1=15 L.

ලකුණු 4

           


7.2 එය හයිඩ්‍රජන් මවුල කීයක් ද? =15/22.4  =0.67mol.

ලකුණු 2

7.3 මෙම වගුව පුරවන්න.


Zn + 2HCl →

ZnCl2 + H2

ලකුණු

මවුල                        1   +  2

 1    +   1


අවෂ්‍ය මවුල           0.67 +   1.34

0.67  +  0.67

2

අවෂ්‍ය ස්කන්ධ     0.67×65  +  73

                  =43.55


2


8.0

පාෂාණ සාම්පලයකින් ග්‍රෑම් 10 ක් ග‍මෙ ම.0.1 ක් ඇති HCl තනුක අම්ල මි.ලී. 100 කට ඳමන ලදි.පිට වූ කාබන් ඩයොක්සයිඩ් රසදිය විස්ඵාපනයෙන් රැස් කර අැත. ඳ්‍රෝණිකාවේ රසඳිය මට්ටමට වඩා සෙ.මී. 4 ක් ඉහලින් වායු ශරාවේ මට්ටම විය. ශරාවහි වායු පරිමාව මි.ලී.779.5 ක් විය.Canvas.jpg

චායු ගෝල පීඩනය =76 cm,   උෂ්ණත්වය =27° C.



මේවා සොයාගන්න.


8.1 රැස් කළ වායුවේ පීඩනය.

72Hg cm.

ලකුණු

1

8.2 රැස් කළ වායුවේ නිරපේක්ෂ .උෂ්ණත්වය

27+273

=300 K.


2

8.3 රැස් කළ වායුවේ ස.උ.පී හිදී පරිමාව.

V2=  72x779x273

           300x76

   =672 ml.


2

8.4 ස.උ.පී හිදී ලී.22.4 ක් CO2 සැපයුමට අවෂ්‍ය CaCO3 සකන්ධය.

100 g.

2

8.5 රැස් කළ වායු පරිමාව සදහා තිබිය යුතු CaCO3 සකන්ධය.

100÷22.4×0.67

=2.99g.

2

8.6 සාම්පලයේ තිබිය හැකි CaCO3 ප්‍රතිශතය.

29.9%

2


9.0


වායුව

අවෂ්‍ය මවුල


ස.උ.පී

පරිමාව.

අණු

අවෂ්‍ය ස්කන්ධය.

  g.

ඝනත්වය.

 g/L

ලකුණු

1.  SO2

2

44.8 L.

2N.

2x64=128g

2.86

4

2   NH3

0.5

11.2 L

N/2

17/2=34

0.76

4

3   CH4

2

44.8 L

2N

32 g

0.71

4

4   C2H4

0.5

11.2 L

2N

14 g

1.25

4

5   H2S

0.1

1.12 L

0.1

3.4 g

1.5

4

     

5

1-10 of 34