රසායනික සමීකරණයක ප්‍රතික්‍රියක හා නිපැයුම් අතර සමතුලිතතාවයක් තිබිය යුතුය.රූප -1.සමතුලිත කරන ලද සමීකරණයක්.මෙහි කවරක් සමාන වී ඇත්දැයි වමසන්න.
සමබර කිරීම.මෙතිලීන් වායුව වාතයේ දහනය කිීරීම සලකන්න. චචනයෙන් දැක්වීම:- මෙතිලීන් +ඔක්සිජන් = කාබන් ඩයොක්සයිඩ් + ජලය. සංකේතයෙන් දැක්වීම:-CH2 + 3O2 → CO2+H2O……. X. සමබර නැත. යටිකුර 2 න් හයිඩ්‍රජන් පරමාණු සංඛ්‍යාව දක්වයි. 3 ම‍ෙයින් දැක්ව‍ෙනුයේ ඩක්සිජන් අණු සංඛ්‍යාවයි. මෙය සමබර කිරීමට නිල‍ෙන් ඇති අණු ද‍ෙගුණ කරන්න. .2CH2 + 3O2 → 2CO2+2H2O හරියටම හරි නේද?සමීකරණයකින් තවත් දත්තයන් දිය හැකියි.මෙම සමීකරණය බලන්න:-
මෙතිලීන් වායුව පූණර්‍ දහනය වන අවස්ථාවකි. මෙම යටිකුරු හදුනාගන්න. (s)-ඝන අවස්ථාව. (l)- ද්‍රව අවස්ථාව. (g)වායු අවස්ථාව. ,ΔH තාපය මුදාහරින බැව් පෙන්වයි. (aq ) ජලීය ද්‍රාවණයකි. ↓ අවක්ෂේපයකි. (ඊ තලය උඩුකුරු කළහොත් වායුවකි ) ප්‍රතිවර්ත ප්‍රතික්‍රියා.ඇමෝනියම් ක්ලොරයිඩ් ලවණය අැමෝනියා සහ හයිඩ්‍රජන් ක්ලොරයිඩ් වායු බවට වියෝජනය වේ.අැමෝනියා සහ හයිඩ්‍රජන් ක්ලොරයිඩ් වායු ද‍ෙක එකතු වීමෙන් අැමෝනියම් ක්ලොරයිඩ් සෑදේ. මෙවැනි ප්‍රතිවතර්‍ ප්‍රතික්‍රියා දැක්වීමට ද‍ෙපත් ඊ තලය සුදුසුය.ලවණයක හෝ අම්ලයක අයනික විඝටනය දැක්වීමට ද මෙය යෙදේ. සල්ෆියුරික් අම්ලය විද්යුත් අාරෝපන සහිතව ඛන්ඩනීකරණය මෙහි පෙන්වයි.  අමතර උදාහරණ.රූප.1. කොන්ඩිස් නම් බෙහෙත පොටැසියම් ප’මැනගනේට්ය. KMnO4 අණුවක ඹක්සිජන් පරමාණු 4 ක් තිබේ. මේ සියල්ලම රත්කිරීමේදී මුදා නොහරින බැව් සමීකරණය පෙන්වයි.උදාහරණ 1.පොටැසියම් ප’මැනගනේට් 1.kg කින් ලබාගතහැකි ඔක්සිජන් ස්කන්ධය සොයන්න. විසද
උදාහරණ 2බේරියම් ක්ලොරයිඩ් 10.4 g අාසුත ජලයෙහි ද්‍රාවණය කොට තනුක හයිඩ්‍රක්ලොරික් අම්ලය වැඩියෙන් එකතු කරන ලදි සමීකරණය:- BaCl2 + H2SO4 = BaSO4 ↓ + 2HCl
දත්තයන් :- BaCl2 ස්කන්ධය…………10.4 gසාදන ලද ද්‍රාවණ පරිමාව ………… 1000ml.ගන්නා ලද ජලය …………. 500 ml.සෑදෙන අවක්ෂේපය කොතෙක් ද?විසදුම:-
“රසායනික ප්‍රතික්‍රියා සිදුවනුයේ නියත අනුපාතයකටය.”Courtsey Fotofolia.File: #6758598 | අනුපාතය වැරදිනම්?උදාහරණයක්.රූප.1 අාලින්ද නැටුමක්.රූපයේ ගැහැනු10කට අැත්තේ පිරිමි 7 කි.තිදෙනෙක් තනි වී සිටියි. රසායනික ප්‍තික්‍රියාවන්හි දීද සහකරුවන් නොලැබෙන පරමාණු අසරණ වෙයි..Author: Rey Kamenskyඋදාහරණ.  මෙහාරා ගත්තේ යකඩ කුඩු .. 30gනුරාන් ගත්තේ ගෙන්දගම් …. … 16 g යකඩ හා ගෙන්දගම් සංයොජනය වීමේ සූත්‍රය සලකන්න.වචනයෙන්:- අයන් + සල්ෆ’ → අයන් සලෆයිඩ්.
ගෙන්දගම් අවෂ්‍ය ප්‍රමානය නොමැත.
තචත් ක්‍රමයකට විසදීම:-
 1.0 රතෙන් ප‍ෙන්වන සලකුණු හදුනාගන්න.A-. ජලීය ද්‍රාවණයක්. B-. වායුවක්. C- ඝනයක්. D- ද්‍රවයක්. E- අණු සංඛ්‍යාව.F- අණුවක අඇති පරමාණු. G- ප්‍රතිවර්ත ප්‍රතික්‍රියාව.. H-තාපදායි ප්‍රතික්‍රියාව. I- අාරෝපනය. J- අවක්ෂේපය2x10 =20 marks2.0 මෙම සමීකරණ සමබර කරන්න.
3x5=153.0 සූත්‍රයට අවෂ්‍ය ස්කන්ධය සදහන් කරන්න. ( අණුක ස්කන්ධය x අණු සංඛ්‍යාව)උදාහරණය.
4x5-204.0රතෙන් ඇති ද්‍රව්‍යය කිලො ග්‍රැමයක් නිපදවීමට අවෂ්‍ය නිල් ද්‍රව්‍යයෙහි සකන්ධය සොයන්න.1)..........Zn + 2 HCl → ZnCl2 + H2.2).........Mg + 2 H2O → Mg(OH)2 + H23) ……6 CO 2 + 6H2O -----> C 6H 12O 6 + 6O24)......... NH4Cl ⇋ NH3 + HCl5)..........2 C8 H18 +25 O2 → 16 CO2 + 18H2O 15 marks5.0Cu 64g ක් S ගෙෙන්දගම් 40g සමග රත් කරන ලදි. මේචා සොයන්න. 1)..සමබර සමීකරණය. 2).සෑදෙන CuS ප්‍රමානය. 3)ඉතිරි වන ද්‍රව්‍යය.4) එහි සකන්ධය. 3x4 =12 marks.6.0 පිරිසිදු අගුරු( කාබන්) 12g ක් ඹක්සිජන් 16g ක් සමග වායු රොදකව දහනය කරන ලදි.මෙය ද‍ෙයකාරයකට සිදු වීමට පුළුවන. A- C + O2 ---> CO2 B- 2C + O2 ---> 2CO.
3×4=12 7.0
සමීකරණය:- 3C2H2 + 3O2 ---> CO2 +CO + 4C +3H2O2) තුත්තනාගම්, හා ගෙන්දගම් පහසුවෙන් දහනය වෙයි.4×2=8
10 marks. |
Chemistry >
