-
Exam questions answered.
CHEMISTRYExam questions answered.Q. 1. Explain why Al and S have diferent charges.a. Include e- arrangement for both.b. Relate the charges to the position of atoms in ...
Posted Oct 11, 2019, 10:59 PM by Upali Salpadoru
-
Finding Speed. වේගය මැණීම
All three are speeding. They have different speeds. Some move slowly ,the falcon moves fastest. We can describe a speed as slow or fast but in science we have to ...
Posted Nov 1, 2022, 9:16 PM by Upali Salpadoru
-
විද්යුත් පරිපථ.
පරිපථයක් යනු සම්පූණර්‍ සවාරියකි. දුවන්නා අවසානයේ දී අාරම්භක ස්ථානයට ලගා විය යුතු ය. විද්‍ය ...
Posted Jul 23, 2018, 12:32 AM by Upali Salpadoru
-
ඝර්ෂණය බලයෙකි.
රෑප.1 චන්ද්‍රිකා අනාකුලිත(streamlined) නොකරන්නේ ඇයි? බොහෝ දෙන ඝර්ෂණය යන වචනය භාවිතා කරන නමුද ...
Posted Jun 7, 2018, 3:55 PM by Upali Salpadoru
-
බලය- හැදින්වීම.
Forces - intro…රූප1. හ‍ෙ න්රි මහතා වැර යොදා රථය දකුණට තල්ලුකරයි. 'තල්ලුව' (1) නම් බලය යොදන අවස්ථාවකි. බලයට ...
Posted May 19, 2018, 11:03 PM by Upali Salpadoru
|
posted Aug 19, 2019, 12:53 AM by Upali Salpadoru
[
updated Oct 11, 2019, 10:59 PM
]
CHEMISTRY Exam questions answered. Q. 1. Explain why Al and S have diferent charges. a. Include e- arrangement for both. b. Relate the charges to the position of atoms in the periodic table. Answer:- .................Highlight to get the answers. a. Al. has the e- configuration as 2, 8. 3. S . has……………….2, 8, 6. An atom gets charged either by lending or gaining e-. Al. lends 3 e- and becomes positively charged as follows. Al - 3e- = Al 3+ (Positive ion) S atom gets charged by gaining 2 e-. ( Negative ion) S + 2e- = S2-. b. Position in the periodic table. As Al has 3 shells it is placed in the third row. As it has 3 valency e- it fits to the third column.
c. Compare and contrast the reactions of Ca and Mg with water and dil HCl.
| Reactants. | Reaction with Ca. | Reaction with Mg . | | With cold water, | Reacts producing bubbles. Ca +2 H2O = Ca(OH)2 + H2 | No visible reaction. | | With hot water. | Rapid reaction .
Ca +2 H2O = Ca(OH)2 + H2 | Slow reaction forming H2 bubbles.
Mg +2 H2O = Mg(OH)2 + H2 | | With dil.HCl. | Vigorous reaction producing H2 and heat.
Ca +2 HCl = CaCl2 + H2 | Mg +2 HCl = MgCl2 + H2 |
Comparison :- Both react with water and dil. acids producing hydrogen. Difference;- Calcium shows a higher rate of reaction than Mg.
Q.2. a. Give two Physical properties for S and Pb. (More than two given here)
| Property | Sulphur | Lead | | Melting point | Low | High | | Density, | Low | High, | | Colour | Yellow | Greyish or silver. | | Conductivity. | Poor conductor of heat and electricity. | Good conductor of heat and electricity. |
b, Explain why Zinc blocks are added to the hulls of steel ships. Answer:- Steel can easily corrode in the sea environment. Corrosion of iron or steel is an electrochemical reaction. This is due to the lending of electrons from the Iron atoms. Fe - 2e = Fe 2+ . Ferrous ions go into solution corroding the iron. These electrochemical cells need and anode, a cathode and an electrolyte. When zinc is added it becomes the anode and the hull of the ship becomes the cathode. It is the anode that oxidises. Zinc acts as a sacrificial metal as it is higher in the activity series than iron. Q. 3. a. Give the physical properties of Ammonia. Physical properties generally include
C ..........Colour. ---------------No colour. O ............Odour. -----Very strong suffocating smell. W .................Weight (Density) 0.7 kg/m3 S. ....................Solubility in water--Extremely soluble.
Gas NH3 is lighter than air. Normal density of air = 1.2 kg/m3
b. Explain the reaction of blue copper sulphate crystals with Con. H2SO4 . CuSO4 .5H2O (s) = CuSO4 (s) + 5H2O The blue colour of the copper sulphate is due to the crystals. For the formation of crystals a definite proportion of water is necessary. Each CuSO4 molecule takes 5 molecules of water. ( This is known as "water of crystallization".) Concentrated sulphuric has the property of absorbing water. (Hygroscopic ) When H2SO4 is added to blue crystals they crumble to a white powder which is called "Aanhydrous copper sulphate". c. Give the Physical and chemical properties of Chlorine and ozone.
Physical properties.
| Property. | Air. | Chlorine. | Ozone | | Colour | Colourless. | Light yellowish green. | Colourless. | | Odour. | No smell | suffocating smell. | Pungent smell. | | Weight. | Standard (1).
| Much heavier than air.(3times.) | Heavier than air.
(2 times.) | | Solubility in H2O | Slightly soluble. | Dissolves physically and chemically. | More soluble than oxygen. | | Melting point | | - 101 C | - 192.5 C | | Boiling point | | -34 C | -119.5 C |
Chemical properties.
| Property. | Chlorine. | Ozone. | | Molecular mass. | 71 | 48 | | Reaction with water. | Cl2 + H2O -> HOCl + H+ + Cl-
HOCl dissociates into H+ and ClO- | O3 + H2O --> O2 + 2 OH- | | Toxicity | Toxic gas in high concentration | Toxic gas. | | Preparation | May be prepared by electrolysis of salt water. | Forms by oxygen getting exposed to UV rays. |
Resulting water | | After Chlorination | After Ozonization. | | Smell | Maintains the smell. | No smell. | | Taste | Slight difference. | Slight improvement due to O2.. | | Anticeptic properties, | Kills bacteria and pathogens. | Kills bacteria and pathogens. | | Removing metallic ions. | Fe ++ + O3 + 5H2O-->
2 Fe(OH)2 O2 + 4H+ | Fe++ + Cl2 ---> Fe+++ + 2Cl- |
|
posted Jul 31, 2019, 3:30 PM by Upali Salpadoru
[
updated Nov 1, 2022, 9:16 PM
]
All three are speeding.
They have different speeds. Some move slowly ,the falcon moves fastest.
We can describe a speed as slow or fast but in science we have to give them in numbers. They have to be properly measured.
| දුවන තිදෙදෙනාටම වේගයන් තිබේ
ඉබ්බා හෙමින් දුවන අතර හාවා වැඩි වේගයක් පෙන්වය්.
හෙමින්,වේගයෙන්, කියනවාට වඩා ඔවුන් ගේ වේගයන් සංඛ‍්‍යාත්මකව ඉදිරි පත් කිරීම වඩාත් සුදුසු ය. |
| Animal සත්වයා | Distance it can go in 1 hour.(speed)
පැයකට යන දුර ( වේගය ) | Time taken to travel
10 kilo meters.
කිලෝමීටර 10 කට කාලය |
|
0. 3 km. |
0.3 km in 1 hour
I km in . . 1/ 0.3
= 1x 10
3
පැය = 3.33 hours. |
|
5.00 km | 1.
..... km in 1 h.
1 km in = ..../...... h.
= ....... h |
|
2.
.............. |
30 km /h |
Can you complete the values for the Hare and the Falcon ?
1. Find the time Hare will take for 10 km.
2. Find the speed of the hawk. |
මේවා ගණනය කරන්න
1. හාවා ට කි.මී 10 කට ගන්නා කාලය.
2. උකුස්සා ගේ වේගය
|
It is not easy to measure the speed of a moving object on sight without some proper instrument.
The cars have speedometers to give speed at any time.
The police have an instrument
to get the speed of an oncoming vehicle. |
චලනය වන වස්තුවක වේගය මැණීම
පියවි ඇසින් ක්‍ෂණයකින් කළ නොහැකිය. එම කාර්යය සදහා විශේෂ උපකරණ තිබේ. මෝටර රථ වල ඇති වේගමාපකය එවැන්නකි. ඉදිරියෙන් එන රථයක වේගය මැණීමේ උපකරණයක් පොලීසියට තිබේ
|
Practical:-
How fast can you run?
Distance taken
= Say 50 meters
Time taken = 20 seconds.
| සොයන්න
ඔබගේ උපරිම වේගය.
උදාහරණයක්
දු වන ලද දුර = මී 50 m
ඒ සදහා ගත වූ කාලය= තත් 20 s |
Calculation:- In
20 seconds you can run 50 m.
∴ in 1 s. you run.= 50 / 20 m
That is ................= 2.5 m.
Then the speed is
= 2.5 m/ second.
You can write this as 2.5 ms-1 |
තෝරා ගත් දුර = මී 50 m
දිවීමට ගත වූ කාලය = තත් 20
තත් 20 s දුර = මී 50 m
∴ තත් 1 දුර = 50 / 20 m
වේගය = 2.5 ms-1 |
Speed (Velocity)= V වේගය. Distance - d දුර Time = t කාලය
Is it correct to say that this was your speed throughout the run?
No ! Why?
You start from rest.
Then the speed is = 0 ms-1
You change your speed as you run.
So What you may find is an average speed.
Speed is distance changing with time.
?
|
තත්පර 20 තුළ දිගටම පැවති වේගය ද 2.5 ms-1 ?
නැතිනම් ඒ ඇය්?
දිවීම අරඹන ලද්දේ = 0 ms-1
දිවිමෙ දී වේගය ක්රමයෙන් වැඩි කරය්.
දුවන ලද දුර කාලයෙන් බෙදීමෙන් ලබාගනු ලබන්නේ එම කාලය තුළ පැවති සාමාන්ය වේගයය්
වේගය යනු කාලයට අනුව දුර වෙනස් වීමය් |
Time and Distance graphs දුර කාල ප‍්රස්ථාර භාවිතය
Graph 1.
Fig. Distance against time. Uniform speed' දුර / කාල ප‍්රස්ථාර ය. එකම වේගය
| Time / කාලය | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | | Distance දුර | 10 | 20 | 30 | 40 | 50 |
An object has moved 50 meters in 5 seconds.
The values for the movement are given above..
What does the graph show?
Answer.
1. Start to finish the speed has been the same. (Uniform speed)
2. The gradient gives the average speed. during that time interval. That is the distance divided by time.
Speed = Distance / Time.
V = d/t
It follows that
Distance = Speed x Time
d = V x t
and
Time = Distance / speed.
t = d / t
| වස්තුවක් තත් 5කදී මී50ක චලනය වී ඇත.
වරින් වර මැණගන්නා ලද දුර (විස්ථාපනය) වගුවෙහි තිබේ
නිල් පැහැයෙන් ඇති ප්රස්ථාරයෙන් කවරක් ලබාගත හැකි ද?
1.ආරම්භයේ සිට අවසානය දක්වාම එකම වේගය පෙන්වය්.
2.ප‍්‍රස්ථාරයෙහි කිසියම් කාලයක දී උස කාලයෙන් බෙදීමෙන් එතෙක් දුරට පැවති සාමාන්ය වේගය ලැබේ
V වේගය = d උස / t කාලය
V = d/t
d උස බෙදීම කාලය ප‍්‍රස්ථාරයෙහි අනුක්‍රමණය ය්
මෙලෙස ද දීමට පුළුවන
d = V x t
t = d / t |
Graph 2.
 Fig.Distance time graph. දුර / කාල ප‍්රස්ථාර ය. Showing accelerating. වේග වර්ධනය (ත්වරණ ය)
Starting from rest a cyclist speeds. So the starting speed is zero.
As he did 60 m in 5 seconds his speed was 60/5 = 12 ms-1.
Curved Distance Time graph shows acceleration.
|
නිශ්චලව සිටි බය්සිකල් කරුවෙක් තත්.5 ක්රමයෙන් වේගය වැඪි කර මී.60 පැදගෙන යය් '
එවිට ඔහුගේ සාමාන්ය වේගය මෙසේ ය 60/5 = 12 ms-1. එහෙත් වක්ර වී ඇති ප‍්‍රසථාරය වේග වර්ධනයක් ( පෙන්වය් ( ත්වරණ ය) |
Starting from zero a cyclist speeds
At the start, that means during the first second he covered only about 3 m. His speed was only 3 ms-1 In 2 seconds he has covered 8 m.
Then the speed is 8/2 = 4 ms-1
The table below gives the speed at any particular time interval of one second.
| ආරම්බයෙ දී වේගය = 0 ms-1
පළමු තත්ප රයේ ගිය දුර =මී. 3 m
එම නිසා වේගය = 3 ms-1 |
Time. second.
කාලය තත් | 1st. | 2 nd. | 3 rd. | 4 th. | 5 th. | 6th. | Speed during
each second.
ms-1
එක් එක් තත්පරයේ දී වේගය |
3
ms-1 | d2 - d1
8 - 3
= 5
ms-1 | d2- d1
18 -8
10 | d2- d1
32-18
14 | d2- d1
60 - 32
28 | |
හය්ලය්ට් කිරීමෙන් උත්තර පෙනෙනු ඇත To verify your answers highlight the cages.
Can you copy and complete the chart?
The speed changes;
Yet we say the speed is 12 ms-1.
This is the Average speed. Please note that this is not the speed through out. | මෙම වගුව පිටපත් කර සම්පූර්ණ කරන්න
දිවීමේදී වේගය වෙනස් වන නමුදු, දුර ඒ සදහා ගත වූ කාලයෙන් බෙදීමෙන්
සාමාන්ය වේගය ලබාගත හැකිය
මෙය දිගටම පවතින වේගය නොවන බැව් සැලකිය යුතුය
|
What does the graph show?
The upward curve shows increasing of speed.
This is acceleration. | මෙම ප‍රස්ථාරයෙන් කවරක් පෙන්වය් ද?
උඩුබැලි වක්රයෙන් වේග වර්ධනය පෙන්වය්.
මෙය ත්වරණයය් |
Graph 3.
 Fig. Speed Time gaph. වේග /කාල ප‍්රස්ථාර ය
The graph is the case of an object traveling at the same speed.
Do you know the speed?
It is = 25 ms-1.
The speed remains the same as the graph does not show a rise or a fall.
Has the distance moved in every second the same?
Area below the graph gives the distance moved.
What is the accele5ration shown by the above graph? Yes !
It is 0 ms-2
It has moved 25 m in every second.
As it has traveled for 5 seconds it would have gone 5 x 25 meters.
The graph shows
Uniform speed. | කිසියම් වස්තුවක් එකම වේගයෙන් චලනය වෙය්
එම වේගය ඔබ දන්නෙහි ද?
එය = 25 ms-1.
ප‍්‍රස්ථාරයෙහි නැගීමක් හෝ බැසීමක් නැති බැවින්, වේගය නියත බැව් පෙනේ.
සෑම තත්පරයක දීම යනදුර සමාන ද?
ප්රස්ථාරය යටින් ඇති ක්‍ෂේත‍්රය එතෙක් ගිය දුරට සමානය. (මෙය කොළ පැහැයෙන් ඇත)
ප්රස්ථාරයෙන් පෙන්වන ත්වරණය කීය ද?
එය = 0 ms-2
තත් 5 කදී ගිය දුර = මී. 5 x 25 m.
ප්රස්ථාරය එකම වේගය පෙන්වය් |
What is the difference between SPEED and VELOCITY.
Velocity is speeding in only one direction.
Speed = Distance/ Time.
Velocity = Displacement / Time.
| වේගය හා ප්රවේගය අතර වෙනස කුමක් ද?
ප්රවේගය එක් දිශාවකට පමණි
වේගය ට දිශාව බලපාන්නේ නැත
ප්රවේගය = විස්ථාපනය / කාලය
වේගය = දුර / කාලය |
Distance time graph, for 4 s. is a straight line showing uniform speed.
තත්. 4ක දුර කාල ප්රස්ථාරය සරල රේඛාවකි එනම් වෙගය එකාකාරය
Vertical displacement = 3 units
Displacement to east = 4 units
Distance traveled = 5 units
Example.
The moon speeds round the earth with almost the same speed. Once in about 28 days it completes an orbit.
Though the speed remains the same as the direction changes moon's velocity is not the same.
| සිරස් විස්ථාපනය = ඒකක 3
නැගෙන හිරට විස්ථාපනය = ඒකක 4
දුර = ඒකක 5
උදාහරණයක්
චන්ද‍්‍රයා දින 28 කින් පෘථිවිය වටා යය්. එහි වේගය නියතය.
එහෙත් දිශාව වෙනස් වන බැවින් ප්රවේගය වෙනස් වෙය් |
. Changing of speed. වේග විපර්යාස
The figure shows the two pedals in a car that can do this.
Pressing the accelerator will accelerate; That means the speed will increase. Releasing the accelerator will decelerate. Speed will reduce The brake pedal will do the same thing very quickly.
රූපයෙන් රථයක පෙඩ්ල්ස්‍ දෙකක් පෙන්වය් දකුණෙන් ඇති වේගවර්ධකය තද කිරීමෙන් ත්වරණයක් ලැබේ එය ලිහිල් කිරීමෙන් හෝ තිරංග පෙඩලය එබීමෙන් වේග මර්ධනයක් ඇතිවෙය් මෙය ඍණ ත්වරණයය්
Acceleration. ත්වරණය
Fig. Speed(Velocity) time graph. When there is acceleration the graph is inclined upward, The steepness shows whether the acceleration us high or low.
වේග/ (ප‍්‍රවේග) කාල ප්රස්ථාරය ත්වරණයක් ඇති විට රේඛාව ඉහලට යය්.
Acceleration = (Early velocity - final velocity) / Time
a = (V 2 - V1) / t
This is a case of increasing speed in a regular way.
|
ත්වරණයේ මහිමය ආනතිය පෙන්වය්.
ත්වරණය = වේග වෙනස / කාලය
වේගය එකම අනුපාතයකින් වැඩි වීමක් පෙන්වය් |
The change in speed = 25 - 10 = 15 ms-1 වේග වෙනස Time taken to change = 6 seconds කාලය Rate of change = 15 / 6 m/s per second අනුපාත වෙනස Acceleration = 2. 5 ms-2 ත්වරණය
| Formulae for calculations. | | ගණනය කිරීමට සූත්ර |
Distance = Average Speed x Time |
d = Va x t
| දුර = සාමාන්ය වේගය x කාලය | | Average speed = Distance / time. | Va= d/t | සාමාන්ය වේගය
= දුර / කාලය | | Velocity = Displacement / time. | V =d/t | ප්රවේගය = විස්ථා පනය / කාලය | | Acceleration = Change in speed / time. | A= (V2 - V1) / t. | ත්වරණය = වේග වෙනස / කාලය | | Distance with acceleration. | d=ut+1/2 at2 | දුර , ත්වරණය ඇතිව | | Under uniform acceleration only | | එකාකාර වේගය ඇති විට පමණය් | | Average velocity | Va = ( V1 + V2) / 2. | සාමාන්ය වේගය | | Final velocity | V2 = 2 x Va. | උපරිම වේගය |
Multiple choice questions.
1. Arthur starting from rest scoots 100 m. in 10 seconds. Which is correct.
A. His movement is uniform. B. He showed uniform acceleration. C. He has an average speed of 10 ms-1 D. He has a top speed of 10 ms-1
| 1.ආතර් නිසලව සිට නියත ත්වරණයක් ඇතිව තත්.10ක දී මී.100 දීවේ ය.
ඒ අනුව නිවැරදි නිගමණය කුමක් ද?
A-ඔහුගේ චලිතය ඒකාකාරය.
B-ඒකාකාර ත්වරණයක් පෙන්වය්.
C-ඔහුගේ සාමාන්ය වේගය 10 ms-1
D- ඔහුගේ උපරිම වේගය 10 ms-1 |
From 2 to 4 . Use this graph to get the answers. 2. What does the graph indicate A. Increasing speed. B. Uniform speed. C. Acceleration. D. Deceleration.
3. What is the total distance traveled in 5 seconds. A. 75 m. B. 37.5 m C. 12.5 m. D. 25 m.
4. What is the speed for the first 3 seconds?
2.ඉහත ප්රස්ථාරයෙන් පෙන්වනුයේ
A-වේග වර්ධනයකි.
B- ඒකාකාර වේගය.
C- ත්වරණයක්.
D- වේග මර්ධනයකි.
| 3. තත් 5 කට ගිය දුර.
A. 75 m.
B. 37.5 m
C. 12.5 m.
D. 25 m.
| 4. පළමු තත් 3ට දක්වන වේගය.
A. 15 ms-1.
B. 7.5 ms-1.
C. 5 ms-1.
D, 3 ms-1. |
From question 5 to 7.
5. What does the graph show? A. Total distance to be 25 m. B. Uniform speed. C. Acceleration. D. Deceleration. 6. What is the average speed? A. 17 .5 Ms-1. B. 17.5 ms-2. C. 7.5 ms-1. D. 7.5 ms-2. 7. What is the total distance? A. 15x6 m B. 10 x 6 m , C.25 X 6 m. D. 17.5 x 6. m
5.ඉහත ප්රස්ථාරයෙන් පෙන්වනුයේ
A-සම්පූර්ණ දුර 25 m.
B.ඒකාකාර වේගය.
C- ත්වරණයක්.
D-වේග මර්ධනයකි.
|
6. සාමාන්ය වේගය
A. 17 .5 Ms-1. B. 17.5 ms-2. C. 7.5 ms-1. D. 7.5 ms-2. |
7.සම්පූර්ණ දුර
A- 15 x6 m
B. 10 x 6 m ,
C.25 X 6 m.
D. 17.5 x 6. m
|
For the questions 8 to 10.
Martin cycles 100 m in 5. seconds starting from rest. Assuming the acceleration to be uniform .
8. What is the average speed ? A. 100 / 5 ms-1. B. 100/5 ms-2 C. 100 /2 x 5 ms-1. D. 100 /2 x 5 ms-2.
9. What was the highest speed achieved? A. 20 ms-1. B. 40 ms-1 . C. 80 ms-1. D. 100 ms-1.
10. What was the acceleration? A. 20/5 ms-2. B. 20 x 5 ms-2. C. 40/ 5 ms-2 D. 100 / 20 ms-2.
| නිෂ්චලව සිට තත්. 5කින්, මාර්ටින් මී.100ක් පැදගෙන යය්
8. සාමාන්ය වේගය
A. 100 / 5 ms-1. B. 100/5 ms-2 C. 100 /2 x 5 ms-1. D. 100 /2 x 5 ms-2.
9. ඔහුගේ උපරිම වේගය.
A. 20 ms-1. B. 40 ms-1 . C. 80 ms-1. D. 100 ms-1.
10. ඔහුගේ ත්වරණය . A. 20/5 ms-2. B. 20 x 5 ms-2. C. 40/ 5 ms-2 D. 100 / 20 ms-2. |
High light to get the ANSWERS . පිළිතුරු සදහා හය්ලය්ට් කරන්න 1.- C, 2.- B, 3.- D, 4.- C, 5.- C, 6.- A, 7.- D, 8.- A, 9.- B, 10.- C.
Method of working from Q, 8 - 10. සාධන ක්රමය
8. Average speed
= distance / time. = 100m /5s = 20 ms-1
9. When there is uniform acceleration Maximum speed = 2x Average speed. That is " " = 2x 20 = 40 ms-1
10. Acceleration = change in speed / time. = 40 -0 ms-1 5 = 8 S -2 |
|
|
posted Jul 12, 2018, 10:38 PM by Upali Salpadoru
[
updated Jul 23, 2018, 12:32 AM
]
පරිපථයක් යනු සම්පූණර්‍ සවාරියකි. දුවන්නා අවසානයේ දී අාරම්භක ස්ථානයට ලගා විය යුතු ය. විද්යුත් පරිපථයක ද ඉලෙක්ට්‍රෝන ධාරාව ධන අග්‍රයෙන් පටන් ගෙන ආරම්භක ප්‍රභවයෙහිම ඍණ අග්‍රයට පැමිනිණි යුතු ය.රූප. 1.විදුලි පන්දමක සටහනක්.
ධාරාව‍ෙහි දිශාව ඊ ය‍ෙන්ප‍ෙන්වයි. (ඉලක්ට්‍රෝන ගමන් කරනුයේ විරුද්ධ දශාවටය.)රූප.2.A වුදුලි කෝෂයකින් බල්බයක් දැල්වීම. 2.B ප්‍රන්‍යාවර්ත ධාරාවක් භාවිතා කිරීම.
 | ප්‍රශ්නය. කෝෂයකින් පටන් ගන්නා ධාරාව එම කෝෂයටම එන්නේ නම් භාවිතයෙන් කෝෂයක් වැය වන්නේ කෙසේ ද? | පිළිතුර. විදුලිය උත්පාදනය වන්නේ රසායනික ප්‍රතික්‍රියාවකිනි. එයට අවෂ්‍ය ප්‍රතික්‍රියක හිගයෙන් ප්‍රතික්‍රියාව නවතී. |
හයිලයිට් කිරීමෙන් පළිතුර ලබාගන්න.1780 දී ඉතාලියේ ලුයිගී ගැල්වානි මළ ගෙබි කකුලේ පේශියකින් ධාරා විද්යුතය ලබාගත හැකි බැව් පෙන්වීය. 1794 දී රසායනික ද්‍රව්‍ය භාවිතයෙන් නොකඩවා විදුලිය ලබාගත හැකි විද්යුත් බැටරියක් නිපදවූයේ අලිසන්ද්‍රො වොල්ටා ය. මේ අතර ඇමරිකාවේ විසූ බෙන්ජමින් ප්‍රැන්ක්ලින් විදුලි කෙටීම් ඇතිවනුයේ විද්යුත් ධාරාවක් නිසා බැව් පැහැදිලි කලේය. සාමාන්‍යයන් ඔිනෑම දෙයක් වැඩි තැනෙක සිට අඩු තැනට යන නිසා වුදුලිය ද එලෙසම (+) සිට (-) වෙත යන්නේ යන සිද්ධාන්තය ඹහු විසින්අ ඉදිරිපත්පි කෙරින. අදට ද අපි එය අනුගමනය කරමු. එහෙත් ධන අංශූන් වන ප්‍රොටොන නිදහසේ ගමන් නොකරන බවත් නියම වශයෙන්ම ධාවනය වනුයේ ඉලෙක්ට්‍රොන බවත් සිහි තබාගත යුතුය. විදුලිය ගමන් කරන ද්‍රව්‍ය සංනායක වශයෙන් ද, ගමන් නොකරන දේ පරිවාරක ලෙස ද හැදින් වේ. | හොද සංනායක. 1.සයලුම ලෝහ. 2.කාබන්. 3. අම්ල හා ලවණ ද්‍රාවණ. 4. අඩු පීඩිත වායුන්. | පරිවාරක. 1.රබර්.2.ප්ලාස්ටික්. 3. වීදුරු.4. සම් 5.වාතය 6. තලාතු මිනිරන් (මයිකා.) |
විදුලිය දෙයාකාරයකට ධාවනය වෙයි. සාමාන්ය ක්රමය නම් ඉලක්ට්‍රෝන ගමන් කිරීමයි. අනෙක් ක්රමය නම් විද්යුත් ආරෝපිත අංශූන් ගේ සංක්‍රමනයයි. ලෝහ හා කාබන් වල පලමු ක්‍රමයට සංනායනය සිදුවන මුත්, අම්ල හා ලවණ ද්‍රාවණයන් හි ධන අයන හා ඝෘණ අයන ආරෝපණ රැගෙන යයි. 5. වොල්ටා අතින් නිම වූ පලමු විද්යුත් බැටරියෙ හි අාකෘතියක්.
වෝල්ටා, රූපයේ පෙනෙන අන්දමට තඹ හා තුත්තනාගම් ලෝහ තහඩු අතර ලවණ ද්‍රාවණයකින් පෙගවූ කඩදාසි තැබීමෙන් ප්‍රබල විද්යුත් ධාරාටක් ලබාගති. ඔබට කළහැකි පරීක්ෂණයක්. ලෝහ වර්ග ද‍ෙකකින් සාදන ලද කාසි දෙකක් ආවරනය කර ඇති වයර් කම්බි කෑලි දකකට , කිසියම් උපක්‍රමයකින් තදට සිටින ලෙස සම්බන්ධ කරගන්න, වීදුරු හෝ ප්ලාස්ටික් භාජනයකට ලුණු වතුර හෝ අම්ල ස්වල්පයක් සහිත ජලය පුරවා, කාසි එහි ගිල්වන්න. වයර් දෙක යා කිරීමෙන් විදුලිය ලබාගත හැකියි. 
6. වොල්ටීය කෝෂයක්. විදුලි ධාරාවක් ඇතිවන බැව් දැනගතහැකි ක්‍රමයක් නම් මලිමා කටුවක්, පෙන්වා ඇති අයුරු භවිතා කිරීමයි. සාමාන්යයෙන් උතුරට හැර‍ෙන කටුව ධාරාවට අනුව දිශාව ව‍ෙනස්කෙරනු ඇත. විද්යුත් කෝෂයක ක්‍රියාවලිය. සක්‍රීය ලෝහය තුත්තනාගම් යයි සිතමු. එයන් එක් පරමාණුවක් ද්‍රාවණයට එක්වීමේදී ඉලක්ට්‍රොන දෙකක් පිට කළ යුතුය. Zn- 2e ----> Zn++ ධන ආරෝපිත සින්ක් අයනය ද්‍රාවනයට එක්වන අතර ඉලක්ට්‍රෝන දෙක අක්‍රීය ලෝහයට ඇදෙයි. ද්‍රාවනයේ තිබෙන හයිඩ්‍රජන් අයන මේවා ලපාගෙන වායු තත්වයට පත් වෙයි. 2H+ + 2e ----> H2 අක්‍රීය ලෝහයේ හයිජන් බුබුළු බැදීමෙන් ධාරාව දුබල වෙයි.
සරල ධාරාව හා ප්‍රත්‍යාවර්ත ධාරාව AC හා DC යනු වර්තමානය‍ෙහි ධාරා විද්යුතය භවිතා වන ද‍ෙවිදියකි. DC යනු ධන අග්‍රයේ සිට ඍණ අග්‍රයට ගලන ධරාවයි. AC යනු තත්පරයකට කිහිප වාරයක් දිශාව වෙනස් කරන ධාරාවකි. ගෘහස්ත විදුලිය තතපරයට 50 ස් වාරයක් වෙනස් වෙයි. මෙය 50 Hz. ලෙස දැක්වෙයි. 
සාමාන්ය පරිපථයනට අවෂ්‍ය සංකේත.
සරල ධාරා භාවිතයේ දී ධන අග්‍රයෙහි රැහැන රතෙන් ද සෘන අග්‍රයෙහි රැහැන නිල් හෝ කලු පැහැයෙන් ද දැක්වීමට උත්සාහ කරමු. ග‍ෙදර දී කළ හැකි පරීක්ෂණයක්. 1
පරීක්ෂණය | ප්‍රතිථල | 
අරමුණ සංනායකයක විද්යුත් ධාරාව ගැලීම‍ිෙ නිරීක්ෂණ. කිසිම විට‍ෙක සිසුන් විසින් ගෘහස්ත විදුලිය, පරීක්ෂණ සදහා භාවිතා නො කළ යුතුයි. ක්රමය. ඉතාමත් සිහින් යකඩ ක‍ෙන්දක් තුලින් සරල ධාරාවක් යවන්න. රූපයෙහි දැක්වෙන්නේ දුමාර සීනු (smoke alarm) වලට යොදන වෝල්ට් 9 යේ බැටරියකි. | හයිලයිට් කිරීමෙන් කියවිය හැකිය.
ලෝහ කෙන්ද ඇල්ලීමට නොහැකි නරමට රන් වෙයි. ැඩි වේලාවක් තැබීමෙන් ගනියම් වී දහනය විය. පැහැදිලි කිරීම. විදුලිය ගමන් කරන ඹ්නෑම වස්තුවක ශක්ති අවශෝෂනයෙන් අංශූන් චලනය වෝගවත් වෙයි. එනම් එහි උෂ්ණත්වය ඉහල යයි. එක්තරා උෂ්ණත්වයකට ලගා වීමෙන් විද්යුන් තරංග පිට කිරීම සිදු කෙරේ. |
විදුලි පහන් අද වන තෙක්ම බොහොමයක්ම විදුලි පහන් මගින් ආලෝකය ලබාගනුයේ ප්‍රතිරෝධය වැඩි ඉතා සිහින් ලෝහ දරණුවක් තුලින් විදුලි ධාරාවක් යැවීමෙන් ය.  
රූපය. ගෘහස්ත විදුලි බුබුල. ශ්‍රේණිගත හා සමාන්තර පරිපථයනට බල්බ යෙදීම. මූලික වශයෙන් විද්යුත් පරිපථ ද‍ෙවර්ගයකි. 
පරිපථ සැසදීම. පරීක්ෂණය. | ශ්‍රේණිගත නිරීක්ෂණ. | සමාන්තර නිරීක්ෂණ. | 1.සියළු ස්විච වසා.. | බුබුලු 2කම දැල්වෙයි. | බුබුලු 2කම දැල්වෙයි. දීප්තිය වැඩි ය. | 2.එක බුබුලක් ඉවත් කිරීම. | අනෙක් බුබුල ද නිවෙයි. | අනෙක එලෙසම පවතී. |
සමාන්තර පරිපථය.
ස්විච තත්වය. | බුබුල 1. | බුබුල 2. | අංක.1 හා 2.වසා. 3.විවෘත. | දැල්වෙයි | නිවෙයි. | අංක.1 විවෘත2හා3 වසා. | නිවයෙි. | නිවෙයි. | අංක.1.හා3. වසා. 2.වවෘත. | නිවෙයි | දැල්වෙයි. |
ශ්‍රේණිගත හා සමාන්තර පරිපථයනට කෝෂ යෙදීම.සමානතරව කෝෂ යෙදීමෙන් විභව අන්තරය වැඩි නොවේ.විදුලිය මැණීම.  කහ පාටින් දැක්වෙන්නේ ප්‍රතිරෝධයකි. ඉහත පරිපථය සංකේත ඇසුරෙන්.  
ධාරාව:- සංකේතය…...I හෝ i . විද්යුත් ආරෝපණ ධාවනය ධාරාව ලෙස හැදින්ව‍ෙයි. ධාරාව මනිනුයේ ඇම්පයර් එ්කකයෙනි. එයට අවෂ්‍ය උපකරණය ඇමීටරයයි.
| විභව අන්තරය:- සංකේතය……..V විද්යුත් පරිපථයක හෝ ක්ෂේත්‍රයක ස්ථාන දෙකක් අතර තිබෙන විද්යුත් පීඩනය වෝල්ටීයතාවය නොහොත් විභව අන්තරයයි. එ්කකය වෝල්ට් ය. ( V = i.r.)
| 4.ප්‍රතිරෝධය:- සංකේතය……….R හෝ r. ධරාවකට කිසියම් මාධ්‍යයකින් දක්වන විරෝධතාවය ප්‍රතිරෝධයය. එ්කකය ඔිම් ය. ( සංකේතය ඹමෙගා... Ω ) ශ්‍රේණි:-R = r1 + r2 සමාන්තර:- 1/R = 1/r1 + 1 /r2 |
විද්යුත් ප්‍රතිරෝධය හා ඕම්ගේ නියමය. කිසියම් ද්‍රව්‍යයක විදුලි ධාරාවකට දක්වන විරෝධතාවය ප්‍රතිරෝධය ලෙස හැදින්වේ. ජෝ’ජ් සයිමන් ඹ්ම් විසින්1825 දී සංනායකයක දෙකෙලවරට දෙන විද්යුත් පීඩනයට අනුව ධාරාව වෙනස් වන අන්දම නිරීක්ෂණය කරන ලදි. ම‍ෙවැනි පරීක්ෂණයක් අපට ද කළ හැකි ය.අරමුණ. විභවන්තරය හා ධාරාව අතර සම්බන්ධය සෙවීම. ක්රමය
රූපය-නියත ප්‍රතිරෝධකයක් විචල්‍ය ප්‍රතිරධකයකට ශ්‍රේණිගත කිරීම. මෙහි පෙන්වා ඇති අන්දමට පරිපථය සකස් කළ යුතු ය.(නියත ප්‍රතිරධය ලෙස බල්බයක් වුව යෙදිය හැකිය) විභවන්තරය වෙනස් කිරීමෙන් ධාරාව වෙනස් වන අයුරු වගුඅගත කරන්න. උදාහරනයක්V-විභවන්තරය | 0.5 | 1.00 | 1.60 | 2.2 | A - iධාරාව | 50 | 90 | 160 | 225 | V/I-ප්‍රතිරෝධය | 0.01 | 0.01 | 0.01 | 0.01 |
(I, i ) = මෙම අක්ෂර යෙදෙනුයේ ධරාවටයි ප්‍රතිඵල ප්‍රස්ථාරගත කිරීම.  නිගමනය ප්‍රතිරෝධකයේ දෙකෙලවරට දෙන විභවන්තරය වැඩිකළ විට, එය තුලින් ගලන ධාරාව සමානුපාතිකවම වැඩි වෙයි.
ඔිම් ගේ නියම ය. ප්‍රතිරෝධකයක දෙකෙලවරට දෙන විභවන්තරය, හා එය තුලින් ගලන ධාරාව, නියත උෂ්ණත්වයක දී සමානුපාතික වෙයි. |
- Ω.- ඔමිගා මෙම සංකේතය යොදනුයේ ප්‍රතිරෝධය මැණීමේ එ්කකයටයි. එය :ඔ්ම්’ යනුවන් නම් කර තිබේ. | කිසියම් දෙයකට වෝල්ට් එකක විභවන්තරයක් දීමෙන් ඇම්පියර් එකක ධාරාවක් ලැබෙයි නම්, එහි පතිරෝධය ඔ්ම් එකක් වෙයි |
නියමයට අදාල සමීකරණ. වචනයෙන් | සංකේතයෙන් |
ප්‍රතිරෝධය = විභවන්තරය÷ ධාරාව. | R= V / I. | විභව අන්තරය = ධාරාව × ප්‍රතිරෝධය | V-IR |
|
ශ්‍ේරණිගත ප්‍රතිරෝධ පිළිබද නිදසුන-1 ඇමීටරයේ පාඨාංකය සොයන්න. විසදුම නිල් හා රතු බුබුලු ශ්‍රේණිගතය. සම්පූණර්‍ ප්‍රතිරෝධය එ්වායේ එකතුවයි. ප්‍රතිරෝධය සෙවීම | ධාරාව සෙවීම. | R = r1 + r2. R = 3 + 2 …….= 5Ω.
| V = ir. 12 = ix 5 ∴ i = 12/5……..= 2.4 A. |
සමාන්තර ප්‍රතිරෝධ පිළිබද නිදසුන-2. 
මේවා සයන්න- 1.සම්පූණර්‍ ප්‍රතිරෝධය. 2. V මීටරයේ පාඨාංකය. 3.රතු බුබුලෙහි ධාරාව. 4. නිල් බුබුලෙහි ධාරාව. සමාන්තර ප්‍රතිරොධ සදහා සූත්‍රය. 1/R = 1/r1+1/r2 1.සම්පූණර්‍ ප්‍රතිරෝධය.
1/R = ⅓ + ½ 1/R = (2 +3) /6 R = 6/5 ∴ R = 1.2Ω. | 2. V මීටරයේ පාඨාංකය.
V=i xR V= 2 x 1.2 ∴V= 2.4 V | 3.රතු බුබුලෙහි ධාරාව. I = V/r2 I = 2.4/ 2 ∴ I = 1.2 A. | 4. නිල් බුබුලෙහි ධාරාව. I= V/r I= 2.4/3 ∴ I=0.8 A |
සමාන්තර ධාරාවන්ගේ එකතුව පූණර්‍ ධරාව විය යුතුයි. I = i1 + i2  ප්‍රශ්ණ. | පිළිතුරු | සිට 4 දක්වා a. තඔ ලෝහය. b. ආගන් වායුව. C.රබර්. D. ජලය.
1.මේවා තුලින්ඉ ලක්ට්‍රොන ලෙස විදුලිය ගමන් කරයි. |
a. | 2.පරිවාරකයක් ලෙස බෙහෙවින් යොදාගනී. | c. | 3.අඩු පීඩනයක දී විදුලිය ගමන් කරයි. | b. | 4.බොහොමයක් විද්යුත් කෝෂයනට අත්‍යවශ්‍ය ය. | d. | 5 ,සිට. 9. මෙයින් හොදින් ගැලපෙන අංශුව තෝරන්න. A.ප්‍රොටෝන. b. ඉලක්ට්‍රොන C. නියුට්‍රොන. D. අයන. 5. විදුලි බල්බයක තන්තු තුලින් ධාවනය වනුයේ…. | b. | 6. විදුලි ආරෝපණයක් නැත. | c. | 7.ලුණු වතුරහි විදුලිය ගමන් කරනුයේ කවර අංශුවකින් ද? | d. | 8.ධන ආරෝපිත අංශුවකි. | a. | 9.සිට 12 දක්වා…. A. ඇමීටරය. b. වොල්ට්මීටරය. C. . පරිවාරක D. ප්‍රතිරෝධකය. 9. පරිපථයට සමාන්තර විය යුතු ය. | b. | 10. විදුලිය ආවරණය කිරීමට සුදුසු ය. | c. | 11. අවම ප්‍රතිරෝධයක් ඇත. | a. | 12.විදුලියන් තාපය ලබාගැනීමට යෙදිය හැකි ය. | d. |
හයිලයිට් කිරීමෙන් පිලිතුරු ලඇබේ.ප්‍රශ්ණ |
| පිළිතුරු. | 1.0 පරිපථයෙහි ඇති අංක නම් කරන්න.  |
| 1.ධාරාව. 2.බල්බය. 3.ප්‍රතිරොධකය. 4.වොල්ට්මීටරය. 5.ප්‍රත්‍යවර්ත ප්‍රතිරොධකය. 6.ස්විචය. 7.විලායකය. 8.ඇමීටරය. 9.කෝෂය. 10.ඉලක්ට්‍රොණ ධාරාව. | 2.0 මෙම පරිපථය අනුව පිළිතුරු සපයන්න. 2.1ප්‍රතිරෝධක දෙකහි සංයුක්ත ප්‍රතිරෝධය සොයන්න. 2.2 මෙහි තිබෙන මිණුම් උපකරණ හා එ්වායේ පාඨාංක සොයන්න. 
|
| 2.0 2.1 සූත්ර ය:- R = r1 + r2. R = 2 + 4 R = 6.Ω. 2.2 . ඇමමීටර ය.
I = V/r I = 12/ 6. I = 2 ඇම්ප්.
V1= i.r = 2x2 ….=4. V. V2 = 2x 4…= 8. V. V3 = 0. | 3.0 මේවා සොයන්න. 3.1 R1. ප්‍රතිරොධ ය. 3.2 R1 හා R2 හි සාමූහික ප්‍රතිරොධ ය. 3.3 A..හි පාඨංක ය. 3.4 S’ විවෘත කළහොත් A හි පාඨංක ය. 
| 3.1 R-V/I R=12/3 = 4 Ω 3.2 1/R = 1/r1 + 1/r2 1/R = ¼ + ⅙ 1/R = (3+2) ÷ 12 R= 12/5 = 2.4 Ω 3.3 I=V/R I= 12/2.4 I= 5 A | 3.4 I=V/R I= 12/3 I=4. A | 4.0 4.1:- S1 විවෘතව ද (Off), S2 වසා(On), ඇති විට මීටරයන් ගේ පාඨාංක සොයන්න. 4.2:- S1 හා, S2 වසා(On), ඇති විට මීටරයන් ගේ පාඨාංක සොයන්න. 
| 4.1 ප්‍රතිරොධ ය=1.5+4. = 5.5 Ω
A= V/r = 12/ 5 = 2.4 ඇම්ප් V2= i.r = 2.4 x1 = 2.4 V. V3= 2.4 x4 = 9.6 V | 4.2 සමාන්තර ප්‍රතිරොධ සූත්ර ය. 1/R = 1/r1+ 1/r2. 1/R = ½ + 1/1 1/R = 1+2 2 R = 2/ 3...= 0.67Ω පරිපථ දෙකෙහිම සම්පූර්ණ ප්‍රතිරොධ ය. = 4+0.67 = 4.67Ω ධාරාව :- I = V/R = 12/ 4.67 = 2.57 ඇම්ප්
|
Q
පරිපථය. | 
| 
| 
| දැල්ව‍ෙන බල්බ. | නිල් | රතු | නිල් හා රතු | විලායකය උණු වෙයි ද? | නැත. | නැත | උණු වෙයි.
ප්‍රතිරොධයක් නොමැති බැවින්. |
4x7 = 28 |
posted May 23, 2018, 12:06 AM by Upali Salpadoru
[
updated Jun 7, 2018, 3:55 PM
]
 රෑප.1 චන්ද්‍රිකා අනාකුලිත(streamlined) නොකරන්නේ ඇයි? බොහෝ දෙන ඝර්ෂණය යන වචනය භාවිතා කරන නමුදු එය දිශාවක් හා ප්‍රමානයක් සහිත බලයක් බැව් නොදනී.ඝර්ෂණය මතුවන්නේ චලනයේ දී හෝ චලනයට සැරසීමේ දී ය. හිස් අවකාෂ යේ ධාවනය වන රොකට් යානයකට එරෙහිව ඝර්ෂණයක් ඇති නොවන්නේඑහි පෘෂ්ඨයක් හෝ අංශූන් නොමැති බැවිනි
රූප.2. පැතලි තලයක් මත වස්තුවක් ඇදීම. කුමාර ලී කැටයක් මේසයක් සතුපිට තබා නැගෙනහිර දිශාවට අදින ලදි. ඔහු විසින් යොදන ලද බලය දුනු තරාදියක සටහන් විය. ඔහුගේ නිරීක්ෂණ හා ප්‍රතිඵල මෙසේ ය.
බලය. | 1N | 2 N | 3 N | 4 N | 5 N | 6 N | චලනය | නැත | නැත | නැත | නැත | ඇදින | වැඩි වේගය. | ඝරෂණය | 1 N | 2 N | 3 N | 4 N | >4 <5 N | >4 <5 N |
නිව්ටන් 1 සිට 4N දක්වා බලය තිබිය දී කිසිම චලනයක් සිදු නොවූ යේ ඇයි?
එයට හේතුව වස්තුවේ යටි පෘෂ්ඨය හා මේසය අතර ඇති වන ඝර්ෂණ බලය යි. ඝර්ෂණ බලය වෙනස් වන අන්දම වගුවෙහි පෙන්වා තිබේ. පෘෂ්ඨ දෙක අතර තිබිය හැකි උපරිම ඝර්ෂණ ය නිව්ටන් 4 ත් 5 ත් අතරය. “The limiting Static Friction” අදින බලය වැඩි කරන විට එක්තරා සීමාවක් දක්වා ඝර්ෂණය ද වැඩි වෙයි. චලනයේ දී ඇතිලෙන ඝර්ෂණය , (sliding friction) ස්වල්පයක් අඩු වීමට ඉඩ ඇති නමුත් කිසි විටකත් වැඩි වන්නේ නැත. සරල පරීක්ෂණය. 1. අරමුණ:- බලය මැණීමට රබර් පටි තරාදියක්. 
ලී කබැල්ලකට රූපයේ පෙනෙන අන්දමට අැණයකින් සමබන්ද කර ගන්න.එක පැත්තකින් එය අදින විට රබරය දික් වෙයි. ඇදෙන ප්‍රමාන ය පෙන්වන දර්ෂකයක් කම්බි යකින සකස් කර ගත හඇකි ය. දර්ෂකයෙන් අංක පෙන්වීමට හැකි අයුරින් කඩදාසි තීරුවක සමාන දුර ඇතිව අංක යොදා එක පැත්තකින් අලවන්න දර්ෂකයනේ දක්වනුයේ නිව්ටන් වලින් නොවේ. ග්‍රෑම් 100 ක බර නිව්ටන් එකකට ආසන්නව සමාන වන හෙයින් දන්නා බර යොදා ඔබගේ තරාදියත් නිව්ටන් තරාදියක් කළ හැකියි. මෙ ම පරීක්ෂණ යට නිව්ටන් වලින්ම බර මැණීම අවෂ්‍ය නැත. සරල පරීක්ෂණය. 2.. අරමුණ:- ද්‍රව්‍යයනට අනුව ඇතිල්ලෙන උපරිම ඝර්ෂණ ය වෙනස් වීම. 
ප්‍රෂ්ණය. | පිලිතුර | ඝර්ෂණය අධික ද්‍රව්‍ය මෘදු ද නැතහොත් තද ද? | | ඝර්ෂණය අධික තලයන් සුමට ද ? | | ඝර්ෂණය ට වස්තුවේ බර කෙලෙස බලපාන්නේ ද? | |
 වීදුරුවක් අතින් අල්ලා ගත හැකි අන්දම රූපයේ පෙන්වයි. දෙපසින් යොදනු ලබන බලයන්ගෙන් බර කැපී යන්නේ කෙසේ ද?බර නිසා පහලට ඇදෙන වීදුරුව සමතුලිත වීමට ඉහලට බලයක් තිබිය යුතුයි. එය ලැබෙන්නේ කෙසේ ද? වතුර පිරවීමෙන් බර වැඩි වන විට අප කරනුයේ තද කොට අල්ලා ගැනීමයි. තිරස්ව යෙදෙන බලයකින් සිරස් බලයක් යෙදෙන්නේ කෙසේ ද? සරල පරීක්ෂණ 3. අරමුණ:- ප්‍රතික්‍රියාවට අනුව වෙනස් වන ඝර්ෂණය සෙවීම.  රූපයේ පෙනෙන අන්දමට උපකරණ සකස් කර ගත යුතුයි. භාජනයට විවිඨ ජල පරිමාවන් දැමීමෙන් බර වෙනස් කළ හැකියි. අදින බලය මැණීමට තටියට , වීදුරු බෝල වැනි සමාන බරකින් යුත්කැට විශේෂයක් භාවිතාකරන්න. භාජනය චලනය වීමට ආසන්න අවස්ථාව පෘෂ්ඨ දෙක අතර නිබිය හැකි උපරිම ඝර්ෂණ යයි. ජලය ඝන සෙන්ටිමීටරයක් ග්‍රෑම් එකක් නිසා බර නිව්ටන් එ්කකයෙන්ම ලබාගත හැකියි. සැලකිය යුතු වැදගත් කාරණයක්නම් නූල ගැට‍ෙන ස්ථානය හැකි තරම් සුමට වීමයි. බර දෙගුනයක් කළහොත් ඝර්ෂණය ද දෙගුන වෙයි ද? ඝර්ෂණ සංගුණකය මෙයින් දක්වනුයේ පෘෂ්ඨයක සුමටතාවයයි. මේ අංකය අඩු වූ තරමට එහි සුමටතාවය වැඩිය. ඝර්ෂණ සංගුණකය = ඝර්ෂණය ÷ ප්‍රතික්‍රියාව. μ = F / R |
විද්යුත් බලයන් ද මෙයට අයත් වේ. 
ඝර්ෂණය අඩු කිරීම | ඝර්ෂණය වැඩි කිරීම | පෘෂ්ඨයන් සුමට කිරීම. ලිහිස්සි ද්‍රව්‍ය භාවිතය. උදා:- තෙල්, ග්‍රීස්, හා කාබන් කුඩු. රෝද යෙදීම. බෝල් බෙයාරින් අක්ෂයනට යෙදීම.
ඝර්ෂණය අඩු ද්‍රව්‍ය යොදාගැනිම. උදා:- ලෝහ, වීදුරු
| පෘෂ්ඨයන් රළු කිරීම. උදා:- ටයර් වල කට්ට. ප්‍රතික්‍රියාව වැ ඩි කිරීම. ඝර්ෂණය වැඩි ද්‍රව්‍ය යොදාගැනිම. උදා:- රබර්, සත්ව හං,
|
තරලයන්ගේ (ද්‍රව හා වායු) ඝර්ෂණය. තරලයක් ඇතුලත වස්තුවක් චලනයේ දී,පිටු පසින් හැර අන් සෑම පෘෂ්ඨයකටම ගැටීමක් සිදු වෙයි. මෙය වැඩියෙන්ම බලපානුයේ ඉදිරිපස පෘෂ්ඨයට ය. ඝන වස්තුවක් තුලින් යමෙකුට ගිය නොහැකි ය. එයට හේතුව අණු එකිනෙකට තදින් බැදී තිබීමයි. ද්‍රවයන්හි තද අන්තර් අණු ආකර්ෂණයක් නොමැති බැවින් මාළුුනට පහසුවෙන් ජලයේ පිහිනීමට පුළුුවන. පක්ශීන් වඩාත් පහසුවෙන් අහසේ පියාසර කරයි. අජටාකාශ යානා, ශක්ති වැය කිරීමක් නොමැතිවම නොනැවතී යයි. පරීක්ෂණය
රූපයේ පෙන්වා ඇති පරිදි උස වීදුරු තුනක් ගෙන එකක් ජලයෙන් ද, දෙවැන්න තෙල් හෝ පැණි වැනි ද්‍රාවනයකින් ද පුරවාගන්න. තෙවන්න හිස් ලෙස ෙපනුනද එය වාතයෙන් පිරී ඇති බැව් අපි දන්නෙමු.
දැන් සෑම අතින්ම සමාන වූ වීදුරු බෝල තුනක් අඩිරූලක් මත තබා ඇල කිරීමෙන් එක් වරම ව ීදුරු වලට වැටෙන්නට සලස්වන්න. වීදුරු බෝල පතුලට වැටීමට ගත වන කාලය නිරීක්ෂණය කරන්න.
වැටෙන වේගයෙහි වෙනසට හේතුව කුමක් විය හැකි ද?
වායුනට වඩා වැඩි ඝර්ෂණයක් (ප්‍රතිරෝධයක්)ද්‍රවයනට තිබේ. එයට හේතුව වස්තුවක් ද්‍රවයක් තුලින් චලනය වීමට ජල අණු ඉවත් කර මාර්ගයක් සදාගත යුතු වීමයි. තවත් හේතුවක් නම් වස්තුවක් චලනය වීමේ දී මාධ්‍යයේ අණු වලින් ලැබෙන ප්‍රහාරයයි. මෙය රදාපවතින්නේ චලන ප්‍රවේගයට අනුවයි.
ධාවකයාට වාතයේ ඇති නයිට්‍රජන්,ඔක්සිජන් හා ජල අණු වැරෙන් පහර දෙයි. | 
එහෙත්අලිමහතාගේ වැටෙන වේගය එ්වායෙන් මර්දනය කරයි.
|
|
|
තරලයන් ගේ ප්‍රතිරෝධය නැතහොත් ඝර්ෂණය අවම කර ගන හැක්කේ වේගය අඩු කිරීමෙන් හෝ ඉදිරි පස පෘෂ්ඨයෙහි ක්ෂේත්‍රඑලය අඩු කිරීමෙන් ය.(අනාකුලිත කිරීම-streamlining.) මනුෂ්‍යයා මේ ක්රමය ලබාගන්නට ඇත්තේ අධික වේගයක් ඇති සතුන්ගේ හැඩ රුව පරීක්ෂාවෙන් විය යුතු ය.
වායුගතික නොකළ රථයක්. | 
අධික වේගයට ඔබින සේ සැකසූ රථයක්. |
වායු ප්‍රතිරෝධය හෙවත් තරල ඝර්ෂණය අඩුකිරීමට,එනම් වායුගතික කිරීමට පැරණි රථයට කටර වෙනස්කම් කර තිබේ ද?ඇතිලෙන හා තරල ඝර්ෂණයන් සැසදීම. | ඇතිලෙන ඝර්ෂණ ය | තරලයන්හි ඝර්ෂණ ය. | ජනනය:- | පෘෂ්ඨ දෙකක් ඇතිල්ලේමී දී. | වස්තුවක් ද්‍රවයක් හෝ වායුවක් තුල චලනය වීමේ දී. | වේගයට බලපෑම. | චලනය ආරම්භයේ දී ස්වල්ප අඩුවක් දක්වයි. | වේග වර්ධනයේ දී ඝර්ෂණය ද වැඩිවෙයි. | මර්ධනය | සුමට කිරීම.ලිහිස්සි ද්‍රව්‍ය යෙදීම. | අනාතුලිත හැඩ ගැන්වීමපෘෂ්ඨයන් සුමට කිරීම. | වර්ධනය | ටයර් වල සේ කට්ට යෙදීම.රබර් වැනි දේ භාවිතය. | ඉදිරිපස ක්ෂේත්‍ර ඵලය වැඩි කිරීම. |
මගේ දැණුම මිණුමහයිලයිට් කරීමෙන් පිලිතුරු ලබාගන්න.
බහුවරණ ප්‍රෂ්ණ.
1.රූපයේ දැක්වෙන අන්දමට, පහත සදහන් දේ හදුන්වනුයේ කවර අක්ෂරයන්ගෙන් ද? 1 ඝර්ෂණ ය. 2. බර. 3. ඉසිලුම. 4 යොදන බලය. 2.සෑම විටකෙම සමාන විය හැකි බල යුගලය කිමකේ ද? A. 1=2. B. 2=3. C. 3=4. D . 2= 4. 3.දුනු තරාදියෙන් නිව්ටන් 3 ක බලයක් යෙදීමෙනෙුත් චලනයක් නොලැබේ නම් ඝර්ෂණය කීය ද? A >3. B =3. C <3. D 2හා3 අනර. 4.ඉහත පරිදි ඇදීම නිව්ටන් 4 දක්වා වැඩි කිරීමෙන් ඝර්ෂණය කීයක් විය හැකිද? 0. B.5. C. 4. D. 2.
5.බයිසිකලයක් වේගයෙන් පැදීමට පහතසදහන් උපක්‍රම යොදාෙගෙන ඇත. එයින් වැඩි විශ්වසයක් තිබිය නොහැක්කේ කුමකට ද? A.දම් වැලට තෙල් දැමීම. B. මඩ් ගාඩ් ඉවත් කිරීම. C.හිටගෙන පැදීම. D.ඉදිරියට නැමී පැදීම. 6.ලිහිස්සි ඝර්ෂණය හා තරල ඝර්ෂණය අතර ඇති වෙනසක් වන්නේ කුමක් ද? පිළිතුර. | ලිහිස්සි ඝර්ෂණය. | තරල ඝර්ෂණය. | A B C D
| දුර්වල ය වේගයට වැඩි වෙයි. වේගයට අඩු වෙයි. හානිකරය. | බලවත් ය. වේගයට අඩු වෙයි. වේගයට වැඩි වෙයි. හිතවත් ය. |
7.මේ අතුරෙන් ඝර්ෂණය වැඩියනේම ප්‍රයෝජනවත් වන ක්‍රියාව කුමක් ද? A, හිම ක්‍රීඩාවනට. B කරත්ත රෝද පට්ටමට. C. සරුංගල යැවීමට. D. ගිනි කූරු දැල්වීමට.
අනෙකුත් ප්‍රෂ්ණ 1.0 1 සිට 4 ට ඉතාමත් සුදුසු අංකය හෝ අංක දක්වන්න. 
1.1 වායු ප්‍රතිරෝධය තදින් දැනෙන කොටස. 1.2 ලිහිස්සි ඝර්ෂණය අඩු කළ යුතු තැන්. 1.3 බෝල බෙයාරිම යොදා ඇති ස්ථානයක්. 1.4 තද ඝර්ෂණයක් අවෂ්‍යම ස්ථාන දෙකක්. 1.5 ස්පෝක්ස් කූරු වල ඇතිවන තරල ඝර්ෂණය වැලැක්වීමට, තරග බයිසිකල් වල සිදුකර ඇති වෙනසක්.
2.0  ජෝන් මාමා බරක් ඇදීමට බලවත් උත්සාහයක් දරයි. නම් කොට ඇති ස්ථානය න් හි ඝර්ෂණය අඩු කළ යුතු ද, නැතහොත් වඩි කළ යුතු ද යන්නත්, එයකළ හැකි ක්‍රමයකුත් සදහන් කරන්න. ස්ථානය. | කළ යුතු දේ. | කළ යුතු ක්‍රමයක්. | 2.1ග්‍රහනය. | වැඩි කිරීම. | අත තද කිරී මෙන් . | 2.2 සපත්තු | වැඩි කිරීම. | රබර් අඩි / කට්ට යෙදීම. | 2.3 බිම. | අඩු කිරීම. | සුමට කිරීම. / කැර කෙ න ලෙස කොට යෙදිම. |
3.0  රූපයේ ඇති රථය වංගුවක් ගැනීමට සැරසෙයි. 3.1 අංක 1 සිට 9 ට නම්කළ ඇති ඊ තල නිරීක්ෂණයෙන් සටහන පුරවන්න.
බලයේ නම. | හිතකර ය, අහිතකර ය, චෙනසක් අවෂ්‍ය නැත. | වෙනස් කළ හැකි ක්‍රමයක්. | 8.ධාවන බලය. | හිතකරය. | වැඩි ඉන්දන සැපයුම. | 7.තරල ඝර්ෂණ ය. | අහිතකර ය. | අනාකුලිත කිරීම. | 4.බර. | චෙනසක් අවෂ්‍ය නැත. |
| 5.ඉසිලුම. | චෙනසක් අවෂ්‍ය නැත. |
|
3.2 රථය රතු රවුමට ලගා වන අවස්ථා වේදී නම් කළ බලයන් පිලිබදව ය. බලයේ නම. | හිතකර ය, අහිතකර ය, චෙනසක් අවෂ්‍ය නැත. | වෙනස් කළ හැකි ක්‍රමයක්. | 1.ධාවන බලය. | හිතකරය. | වැඩි ඉන්දන සැපයුම. | 2.ගති බලය. | අහිතකරය. | අඩු වේගයෙන් ලගා වීම. | 3.ලිහිස්සි ඝර්ෂණ ය. | හිතකරය. | රෝද ඝර්ෂණය වැඩි කි රීම./ පාර අැලයට සෑදීම. | 6.තරල ඝර්ෂණ ය | අහිතකරය. | අනාකුලිත කිරීම. |
3.3 අංක 10 ස්ථානයේ දී ලිහිසි ෂර්ෂණය හිතවත් වන්නේ කෙසේ ද?
| 4.0චලිත අවස්ථාටන් හතරක් ඇත. එ්වා වඩා කාර්යක්ෂමව ඉටුකර ගැනීමට කවර වෙනස්කම් කළ හැකි ද? X. අඩු කරන්න. Y. වැඩි කරන්න. Z. වෙනස් නොකරන්න. රතු අංකයනට වඩාත්ම සුදුසු ක්‍රියාව තෝරා රතු අක්ෂරයක් යොදන්න.
| A ලිහිස්සි ඝර්ෂණ ය. | B. තරල ඝර්ෂණ ය. | 4.1. |
Y | .
X | 4.2. |
X |
X | 4.3. 
| .
X |
| 4.4. |
Y |
Z |
කූරු වල ඇතිවන තරල ඝර්ෂණය වැලැක්වීමට, තරග බයිසිකල් වල සිදුකර ඇති වෙනසක්.
2.0 ජෝන් මාමා බරක් ඇදීමට බලවත් උත්සාහයක් දරයි. නම් කොට ඇති ස්ථානය න් හි ඝර්ෂණය අඩු කළ යුතු ද, නැතහොත් වඩි කළ යුතු ද යන්නත්, එයකළ හැකි ක්‍රමයකුත් සදහන් කරන්න. ස්ථානය. | කළ යුතු දේ. | කළ යුතු ක්‍රමයක්. | 2.1ග්‍රහනය. | වැඩි කිරීම. | අත තද කිරී මෙන් . | 2.2 සපත්තු | වැඩි කිරීම. | රබර් අඩි / කට්ට යෙදීම. | 2.3 බිම. | අඩු කිරීම. | සුමට කිරීම. / කැර කෙ න ලෙස කොට යෙදිම. |
3.0 රූපයේ ඇති රථය වංගුවක් ගැනීමට සැරසෙයි. 3.1 අංක 1 සිට 9 ට නම්කළ ඇති ඊ තල නිරීක්ෂණයෙන් සටහන පුරවන්න.
බලයේ නම. | හිතකර ය, අහිතකර ය, චෙනසක් අවෂ්‍ය නැත. | වෙනස් කළ හැකි ක්‍රමයක්. | 8.ධාවන බලය. | හිතකරය. | වැඩි ඉන්දන සැපයුම. | 7.තරල ඝර්ෂණ ය. | අහිතකර ය. | අනාකුලිත කිරීම. | 4.බර. | චෙනසක් අවෂ්‍ය නැත. |
| 5.ඉසිලුම. | චෙනසක් අවෂ්‍ය නැත. |
|
3.2 රථය රතු රවුමට ලගා වන අවස්ථා වේදී නම් කළ බලයන් පිලිබදව ය. බලයේ නම. | හිතකර ය, අහිතකර ය, චෙනසක් අවෂ්‍ය නැත. | වෙනස් කළ හැකි ක්‍රමයක්. | 1.ධාවන බලය. | හිතකරය. | වැඩි ඉන්දන සැපයුම. | 2.ගති බලය. | අහිතකරය. | අඩු වේගයෙන් ලගා වීම. | 3.ලිහිස්සි ඝර්ෂණ ය. | හිතකරය. | රෝද ඝර්ෂණය වැඩි කි රීම./ පාර අැලයට සෑදීම. | 6.තරල ඝර්ෂණ ය | අහිතකරය. | අනාකුලිත කිරීම. |
3.3 අංක 10 ස්ථානයේ දී ලිහිසි ෂර්ෂණය හිතවත් වන්නේ කෙසේ ද?
| 4.0චලිත අවස්ථාටන් හතරක් ඇත. එ්වා වඩා කාර්යක්ෂමව ඉටුකර ගැනීමට කවර වෙනස්කම් කළ හැකි ද? X. අඩු කරන්න. Y. වැඩි කරන්න. Z. වෙනස් නොකරන්න. රතු අංකයනට වඩාත්ම සුදුසු ක්‍රියාව තෝරා රතු අක්ෂරයක් යොදන්න.
| A ලිහිස්සි ඝර්ෂණ ය. | B. තරල ඝර්ෂණ ය. | 4.1. |
Y | .
X | 4.2. |
X |
X | 4.3.
| .
X |
| 4.4. |
Y |
Z |
5.0 5.1 ඝර්ෂණ සංගුණකය අර්ථ විග්‍රහ කරන්න. 5.2 කරත්තයක බර නිව්ටන් 2500 කි. නිව්ටන් 1750 බලයකින් ඇදිය හැකිනම් , ඝර්ෂණ සංගුණකය සොයන්න. 5.3 එම පිළිතුර ඇසුරෙන් කරත්තයෙහි බර නි.5000 වූ විට ඇදීමට අවෂ්‍ය බලය කීය ද?
හයිලයිට් කරීමෙන් පිලිතුරු ලබාගන්න.
.පිලිතුරු
5.2 ඝර්ෂණ සංගුණකය = බලය ÷ ප්‍රතික්‍රියාව. F = x 1750 / 2500 F= 0.7 5.3 F= μ R R= 0.7 X 5000 =714.6 N. |
.පිලිතුරු 5.2 ඝර්ෂණ සංගුණකය = බලය ÷ ප්‍රතික්‍රියාව. F = x 1750 / 2500 F= 0.7 5.3 F= μ R R= 0.7 X 5000 =714.6 N.
|
5.0 5.1 ඝර්ෂණ සංගුණකය අර්ථ විග්‍රහ කරන්න. 5.2 කරත්තයක බර නිව්ටන් 2500 කි. නිව්ටන් 1750 බලයකින් ඇදිය හැකිනම් , ඝර්ෂණ සංගුණකය සොයන්න. 5.3 එම පිළිතුර ඇසුරෙන් කරත්තයෙහි බර නි.5000 වූ විට ඇදීමට අවෂ්‍ය බලය කීය ද? .පිලිතුරු 5.2 ඝර්ෂණ සංගුණකය = බලය ÷ ප්‍රතික්‍රියාව. F = x 1750 / 2500 F= 0.7 5.3 F= μ R R= 0.7 X 5000 =714.6 N.
|
|
posted May 13, 2018, 6:58 PM by Upali Salpadoru
[
updated May 19, 2018, 11:03 PM
]
Forces - intro…
රූප1. හ‍ෙ න්රි මහතා වැර යොදා රථය දකුණට තල්ලුකරයි. 'තල්ලුව' (1) නම් බලය යොදන අවස්ථාවකි. බලයට දිශාවක් තිබේ. එබැවින් බලය වනාහී දයිශික රාශියකි.
රූප2. අක්ක නගෝ වලිය කි. හේමා වමට අදියි(2) දයා දකුණට අදියි. කවුරු දිනයි ද? වැඩි බලයක් යෙදුව තැනැත්තා ජය ගනු ඇත. .බලයකට ප්‍රමාණයක් තිබේ. බලය යනු ශක්තිය නොවේ ; එසේ නම් බලය නම් කුමක් ද? ‘බලය’ සාමාන්යයෙන් අර්ථ දක්වනු ලබන්නේ නිව්ටන් ගේ දෙවන නියමය උපයෝගි කරගෙන ය. “ කිසියම් ස්කන්ධයකට ප්‍රවේගයෙහි වෙනසක් ඇති කළ හැක්කේ බලයකට පමනි .” "’ස්කන්ධය’, නම් කිමෙක් ද? ඔිනෑම වස්තුවක හෝ පදාර්ථයක ‘ස්කන්ධයක්‘ තිබේ. එය මනිණු යේ ‘ග්‍රෑම්’ හෝ ‘කිලෝ ග්‍රෑම්’ වලිනි. රූප2හි දෙපසට ඇති බලයන් සමාන වුවහොත් චලනයක් දිස්විය නොහැකියි, නමුත් කඹයෙහි ඇදීමක් ඇති වෙයි. මේ වැනි බලයකට ආතතිය (3)යනුවෙන් ව්‍යවහාර කෙරේ. ප්‍රතිරෝධය. ඇදීම හා තල්ලුව අපගේ හෝ සතෙකුගේ මාංශ පේශීන් ගෙන් ඇති වෙයි, මේ හැර තවත් බල විශේෂ තිබේ ද? ප්‍රතික්‍රියක බල (4)“ඔිනෑම ක්‍රියාවකට ප්‍රතික්‍රියාවක් ඇත “, යනු නිව්ටන් ගේ තුන් වන නියමය යි. රූප 3. ප්‍රතික්‍රියක බලයන් සමහරක් මෙසේ ය.
 T බලු පැටියා මේසය මතට බලයක් දෙයි, එහෙත් චලනයක් නැත. එයට හේතුව මේසය ද ඉහලට බලයක් දීමයි. මේ ඉසිලුම් බලයයි. (support force) |  මිනිසා ගස අදින විට ගසද මිනිසා අදියි. |  හේලිකොප්ටරය මිනිසා එසවීමේ දී මිනිසා ද පහලට බලයක් ඇති කරයි. |
බලය මැණීම. දුනු තරාදියකින් බලය මැණීමට පුළුවන. ග්‍රෑම් 100 ක බරක් නිව්ටන් එකකි නිව්ටන් බර මැණීමට උපකරනයක් සකස් කර ගත හැකි අයුරු මෙහි දැක්වෙයි.
යන්ත්‍රානුසාර යෙන් ලැබෙන තල්ලු බලයකට ‘තෙරපුම’ (5) (thrust) කියත හැකි ය. 
රූප.4 .නම් කර නොමැති බලය කුමක් විය හැකි ද? ඝර්ෂණය මෙය ද එකතරා ප්‍රතිරෝධයකි. වස්තුවක චලනයට ප්‍රතිවිරුද්ධ බලයන ට ඝර්ෂණය(6) යන වචනය යොදනු ලැබේ. මෙය ගැටීමක් නිසා ඇති වන්නකි. ඝර්ෂණය චලනයට අහිතකර මෙන්ම හිතකර ලෙස ද ක්‍රියා කරන අවස්ථා තිබේ. ඝර්ෂණ බලය තිබෙනුයේ චලනය වන දිශාවට විරුද්ධ දිශාවට ය. බයිසිකලයක් ඉදිරිය ට යන විට ඝර්ෂණ බලය පස්සට ඇදිය යුතු ය. එ් අනුව ටයරය හා පාර අතර ඝර් ෂණය අඩු කළ යුතු ද?
ටයර සාදනුයේ ඝර්ෂණය උපරිම වන අන්දමට ය. ඝර්ෂණය අධික ද්‍රව්‍යයක් වන රබර් යොදාගනිමින් නොයෙක් ආකාරයට කට්ට කපා ටයර නිපදවයි. මෙය විද්‍ර්‍යාවේ ඝර්ෂණ නියමයනට පටහැනි ද?
රූප.5.දක්ශිනාවර්තව කැරකෙන රෝදයක්. රෝදය කරකැවීමේදී කුමන දිශාවකටවත් චලනය විය හැකි බලයක් උපදින්නේ නැත. අංක 3 පෙන්වන පරිදි ටයරය වමට යාමට උතසාහ කරනමුත් පාර සමග ගැටීම නිසා , එසේ කිරීමට අපොහසත් වෙයි.මෙහි ප්‍රතිපලයක් ලෙස අංක 2.ස්ථානය පහලට එන විට රෝදය ඉදිරියට යයි. අංක.3.ස්ථානය වමට යන බැවින් ඝර්ෂණ ය ප්‍රතිවිරුද්ධ දිශාවට බලපාන අයුරු රතු ඊ තලයෙන් පෙන්වයි. රෝද කරකැවීමෙන් ධාවනය වන රථයක් ඉදිරියට ඇදෙන්නේ පාර හා රෝද අතර ඇති වන ඝර්ෂණ බලය නිසා ය. ජල හා වායු ප්‍රතිරෝ ධ. ජලයේ ගමන් කරන දෙයකට ජල අණු මාර්ගයනේ ඉවත් කර ගැනීමට සිදු වෙයි. වේගයෙන් යන බයිසිකල් කරුවෙකුට ශරීරයේ ඉදිරිපසට වදින නයිට්‍රජන්, ඔක්සිජන් , ධූවිලි අංශූන් මහත් හිරිහැරයකි. මෙය තරල ඝර්ෂණය යි. 
පුදුම බලයන්. සමහර අවස්ථාවන් හි දී, වස්තූන් අතර කිසිම බන්ධනයක් .නොමැතිව එකිනෙකට ලං වීමක් හෝ දුරස් වීමක් සිදු වෙයි. වස්තූන් අතර ඇතිවන ඇදීමේ බලයන් ආකර්ෂණ ය ලෙසද, ඈත් වීමේ බලයන් විකර්ෂණ ය ලෙසද හැදින් වේ. මෙම සිදුවීම් තවම අභි රහසකි. 
1.ගුරුත්වාකර්ෂණ ය. අප අතහරින දෙයක් පොලෝ තලයට වැටෙනු ඇත. මෙම ඇදගන්නා බලයට බර යනුවෙන් ද ව්‍යවහාර කෙරේ. මෙම බලය පොලොවට පමනක් සීමා වූවක් නොවේ. සූර්යයා අපට කි.මී. මිලියන 15 කට අධික වුවත් පෘථිවිය අදිසි අයුරෙන් රදවාගෙන සිටී. ඔිනෑම වස්තූන් දෙකක් අතර අාකරෂණ බලය පවතින බැව් අයිසැක් නිව්ටන් මෙලෙස පෙන්වා දී තිබේ. වස්තූන් දෙකක් අතර ආකර් ෂණය, වස්තූන් දෙකෙහි ගුණාකාරයට අනුලෝම සමානුපාත වන අතර දුරෙහි වර්ගයට ප්‍රතිලෝම සමානුපාතික ය. F ∝ Mxm / d 2 වස්තුවක බර යනු එය ට පෘථිවි මාධ්‍යයට යෙදෙන අාකර්ෂණ බලය යි. 2. චුම්බක ආකර්ෂණ ය. දඩු කාන්දම් දෙකක් බැටරි කෑලි මත තිබේ පලමු වැන්නෙහි උතුර හා දකුණ ලං කර ඇත. අසමාන අග්‍ර අතර අාකර්ෂණයක් හටගනී. උතුර, උතුර හෝ දකුණ, දකුණ ලං කළහොත් සිදු වන දේ බලන්න. 
ස්ථිති විද්යුත් බලය පනාවක් ගනෙ කිහිප වරක් හිස පීරන්න. පතාවේ හෝ හිසෙහි තෙතමනය නොමැති විය යුතු ය.  පනාව ඉතා කුඩා කඩදාසි ඉහලින් තබන්න. කුමක් ද ඔබගේ නිරීක් ෂණ ය?
පනාවෙන් වියලි කෙස් වැනි දේ සමග ගැටීමේ දී කෙස් අණු වල තිබෙන්නා වූ ඉලෙක්ට්‍රොණ කිහපයක් පනාවට ඇදෙයි. මෙයින් පනාවෙහි ඇති වන සෘණ ආරොපනයක් හටගනී. මෙම විද්යුත් බලය නිසා උදාසීන හා ධන ආරෝපිත වස්තූන් ආකර්ෂණය කරයි. 
සමාන ආරෝපන ඇති වස්තු එකිනෙකට ආකර්ෂණය කරන අතර අසමාන අාරෝපන ඇති වා විකර්ෂණය කරයි. උදාසීන වස්තූන් ඔිනෑම ආරේපනයකට ඇදෙයි. බලය මැනීම මුලින්ම ගැලීලියෝ බලය හදුනාගෙන වැදගත් නිදර්ෂණ ඉදරිපත් කළ නමුත් එය අර්ථ දැක්විය හැකි අන්දමකට ගණිතමය සංකල්ප ඉදිරිපත් කරන ලද්දේ ශ්‍රීමත් අයිසැක් නව්ටන් ය. එයට ගරු කිරීමක් වශයෙන් බලය මනින එ්කක ය නිව්ටන් ලෙස නම්කර තිබේ. නිව්ටන්ගේ දෙවන නියමය. බලය = සකන්ධය x ත්වරණය. (ප්රවේගය වෙනස් වන වේග ය) N = m x a ඔිනෑම භාෂාවකින් බලයනට විවිධ නම් තිබේ. උදාහරණ:- අ = ඇදීම. ඉ= ඉරීම. උ = උඩපැනීම. එ = එසවීම, ක = කැපීම. අනෙක් අකුරු වලින් ද විවිධ බලයන් සොයන්න. .
|
|
posted May 8, 2018, 11:17 PM by Upali Salpadoru
[
updated May 8, 2018, 11:38 PM
]
Magnifying Glass 
රූප.1.තේමිය විශාලකයක් භාවිතා කරයි. ඔහුගේ මාමා විසින් දෙන ලද මෙම උපකරණයෙන් කුඩා දේ ලොකු කර බැලීමට පුළුවන. මෙය තුලින් ඔහු ඉතාමත් කුඩා කෘමීන්,පසෙහි ඇති දේ, පුෂ්ප පරාග වැනි නොයෙකුත් දේ නිරීක්ෂණය කළේය. උපකරණය හොදින් පරීක්ෂා කිරීමේ දී විශාලක වීදුරුවේ උඩු තලය උඩ අතට ද, යටි තලය යටි අතට ද, වක්ර වී ඇති බැව් පෙනී ගියේ ය. විශාලකයෙහි ඇත්තේ ද්වි උත්තල කාචයකි. තේමිය, ඔහුගේ මිතුරන් වන අලි හා නෙලී ද එකතු කරගෙන පරීක්ෂණ කිහිපයක් ඇරඹී ය. පරීක්ෂණය 1. හිරු රැස් කාචය තුලින් යැවීම.
 රූප 2. සමාන්තර කදම්බය අභිසාරී කෙරේ. ඔවුන්හිරු රැස් වලට අභිලම්බක වන සේ තබාගත්තේ ය. කාචයට තරමක් දුරින් සුදුකඩදාසියක්, කාචයට සමාන්තරව තිරයක් ලෙස තැබී ය. විශාලකයේ සිට තිරයට ඇති දුර ක්රමයෙන් වෙනස් කරන ලදි. සොයාගැනීම් 1.තිරයට වෘත්තාකාරව අාලෝකය පතිත විය. 2. තිරය දුරස් කිරීමේ දී ආලෝක වෘත්තය ක්රමයෙන් කුඩා විය. 3. තිරය දුරස් කිරීමේ දී අලෝක වෘත්තයේ දීප්තිය වැඩි විය. ඔබගේ පරීක්ෂණය මෙතැනින් අවසන් කළ යුතු නැත.  තිරය තව දුරටත් අෑත් රමින් පාඨාංක ලබාගෙන ප්රස්ථාරය සම්පූර්ණ කළ හැකි ය. නිගමනය සමාන්තර ආලෝ ක කදම්බයක් විශාලකයක් තුලින් ගමන් කිරීමේ දී අභිසාරී කදම්බයක ට පෙරලෙයි. පරීක්ෂණය 2. රූප සටහනකින් පෙන්වා ඇති පරිදි විශාලකය තුලින් යන සමාන්තර කිරණ එක් වන ස්ථානය නාභිය යි (focus). මෙතැනට, වීදුරු තලයක් මත පුළුුන් ටිකක් වැනි ගිනි ඇවිලීමට පහසු ද්‍රව්‍යයක් තබන්න. කුමක් වියහැකි ද ඔබගේ නිරීකෂණය? _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ _ නිගමනය.
අාලෝක ශක්තිය මෙහිදී තාප ශක්තියට හැරී රසායන ප්‍රතික්‍රියවක් ඇති කරයි. පරීක්ෂණය 3. ඔබ ඉදිරියෙන් තල දර්පනයක් (කන්නාඩියක්) ඇති විට
එය ඔබගේ ප්‍රතිබිම්බය පෙන්වයි. අමල් කවුලුවක් අසල රදවා නෙලී මෙලෙස විශාලකය තැබීය. ලැබුන ප්‍රතිබිම්බය මෙහි දැක්වේ. ඔබ ද මෙය කර බලන්න. ප්‍රතිබිම්බය පැහැදිලිව පනෙීමට කාමරය තරමක් අදුරු විය යුතු ය. 
රූප.2.කාචයෙන් ලබාගත හැකි තාත්වික (සත්‍ය) ප්‍රතිබිම්බයක්.
අමල් ගේ හිස පහලට ප්‍රතිබිම්බයෙහි දිස් වීමට හේතුව , ආලෝක කිරණ කාචය තුලින් රූප දැක්වෙන ආකාරයට යන නිසා විය යුතු ය. අමල්ට ලැබෙන ආලෝකය සෑම දිශාවකටම වාගේ පරාවර්තනය වෙයි. ( විසාරීය පරාවර්තනය ) මේවායින් කිරණ දෙකක් පමණක් ගෙන ප්‍රතිබිම්බය ලැබෙන ආකාරය පැහැදිලි කළ හැකි ය. 
රූප.3.හිසෙන් ලැබනෙ කිරණ පහලට ගොස් එක්වන අන්දම . සමාන්තර කිරණ නාභිය හරහා යයි. කාචයේ මධ්‍යය හරහා යන කිරණ කෙලින්ම යයි. පරීක්ෂණය 4. පහන් දැල්ලක විවිධ ආකාරයේ ප්‍රතිබිම්භ ඉතා පහසුවෙන් ලබාගත හැකි ය. රූපයේ පෙනෙන අන්දමට දැල්ල ඉදිරියෙන් කාචය තබා අනෙක් පසින් සුදු කඩදාසියක් තබන්න. එකිනෙක අතර දුර වෙනස් කරමින් ලැබෙන ප්‍රතිබිම්බය පරීක්ෂා කරන්න. මෙය අදුරු කාමරයක හෝ රාත්‍රී කාලයේ දී සිදු කිරීමෙන් වඩා හොදින් නිරීක් ෂණ ලබා ගත හැකි ය. විශාලකයේ නාභි දුර වෙනස් වන්නේ නැත. වෙනස් වනුයේ වස්තු දුර හා ප්‍රතිබිම්බ දුරයි. දුර මැනිය යුත්තේ ප්‍රතිබිම්බය ඉතාමත් පැහැදිලි අවස්ථාවන්හි දී ය. 
රූප.4.විශාලිත ප්‍රතිබිම්බයක් ලැබෙන අවස්ථාවක්.
රූප.5.පරීක්ෂණ කිරීමනේ පසු තේ පානයක් සදා ගත්තේ මෙසේ ය. 
රූප. 6.ජලයේ යටි තලය වක්ර වී ඇති බැවින් ආලොකයේ වර්තනයක් (නැමීමක් ) සිදු වෙයි. රූප.7.විශාලකයෙන් වස්තුවක වශාලිත ප්‍රතිබිම්බයක් සැදෙන අන්දම මෙම සටහනින් පෙන්වයි.
2. කාවයන්ගේ හැඩ තල. | |
3.සමාන්තර කදම්බයක් උත්තල කාචයක් තුනලින් අභිසාරී (එකතු) වන අයුරු. |
Č
|
posted Mar 7, 2018, 2:09 PM by Upali Salpadoru
[
updated Mar 8, 2018, 7:08 PM
]
Science in the Soul by Richard Dawkins 2017. 1. Values of science.
Values of science and the science of values. 21 An open letter to Prince Charles. 67 99% of all species that ever lived are extinct. The human brain can plot a course away from extinction.Long term planning is something utterly a new invention in evolution. It is precious and fragile. Science and sensibility.76 p 80 A religion old or new that stressed the magnificence of universe as revealed by modern science might be able to draw forth reserves of reverence and awe hardly tapped by the conventinal faith. Dolittle and Darwin. 97 Arthur C Clerk has said " Any advanced technology is indistinguishable from Magic" The habit of questioning authority is one of the most valuable gifts that a book or a teacher can give a young would be scientist.
2 All its merciless glory
More Darwin than Darwin Daniel Dematt " If I were to give an award for the single best idea anyone has ever had Id give it to Darwin ahead of Newton or Einstein Darwin and Russel both have thought about it.
|
posted Dec 7, 2017, 7:51 PM by Upali Salpadoru
[
updated Dec 25, 2017, 7:14 PM
]
What is a machine? Ali:- Some device like a key of a door lock. Nelly:- How can a key be a machine? Ali:- Key is the simplest ‘simple machine’ that we can think of. Bert:- What about a stick or just a needle? Ali:- Quite so; they also can be used as simple machines. As we go through the chapter we will realise why a key, a stick or even a needle can be considered as a machine. Simple machines include 3 basic devices. They are Levers, ramp (inclined plane} and wheels and pulleys. LEVER
Lever is a rigid bar that can change the direction of a force. Man pushes down as the load goes up.
| 2. RAMP 
The car has to go up. It is much easier to take it on a slope than taking it vertically up. | 3. PULLEY 
The pulley wheel and the load requires only half the weight to lift it up. |
Levers.
This diagram shows that the pushing hand has to move a greater distance than the load moves. As work done by hand should be equal to work on load. ∴ effort x effort displacement =load x load displacement. When the effort displacement is greater that load displacement, effort becomes less than load. As effort displacement : load displacement = effort arm : load arm We can use this formula for calculations. Effort x effort arm = Load x load arm |
When using this formula, we assume that the weight of the lever is negligible or it is at the fixed point. Velocity Ratio and Mechanical advantage. These are two useful ratios with regard to simple machines. Velocity ratio
= Distance Effort moves / Distance load moves. | Mechanical advantage. = Load / Effort |
In the case of an ideal machine . Velocity ratio = Mechanical advantage. |
Class of Lever Class 1. Levers 
order:- Load : Fulcrum : Effort More examples:- Pair of scissors. See saw, Garden fork, Advantage:- Whenever the effort arm is longer, the weight or any other force is opposing, there will be a mechanical advantage, That means effort will be less than the load. | Class 2. Lever 
Order:- Effort: Load : Fulcrum
More examples:- Wheel barrow,
Advantage:- As the effort arm is always longer than the load arm, there will be a mechanical advantage. The weight of the lever will always oppose the effort. | Class 3 levers. 
Order:- Fulcrum; Effort: Load. More examples:- Fishing rod, Advantage:- As the load arm is always longer than the effort arm the effort will be always greater than the load. The benefit of the system is that you can gain distance though force is sacrificed. |
An Experiment  Aim;- To find the force necessary to pull a toy car along an inclined plane. A string is tied to the car which is kept parallel to the slope. The string goes above a pulley and a pan is fixed at the other end. You have to add the weights to the pan until the car is about to move. This will give the effort. The load is the weight of the car. Calculations I. Amount of useful work to be done. Let the mass of car be =0.5 kg. Then the weight of car = 5N The work to be done in lifting the car up to 0. 25m. = 0.25 m x 5 N =1.25 J. (Useful work or OUTPUT)
| II. Minimum force necessary to pull the car. Let 'F' be the force. Work done by effort will be = F x 1 m.
Work done by Effort = Work done by Load.
( Assuming no loss of energy)
F x 1 m. = 0.25 m x 5 N
Therefore F = 0.25 x 5/1
=1.25 N | III. Velocity Ratio of the Machine. Velocity Ratio = Displacement of Effort Displacement of Load = 100/ 25 = 4.
Highest possible Mechanical advantage = Load ÷ Effort = 5 N / 1.25 = 4 Also called the Ideal mechanical advantage. | IV, Real Mechanical advantage. If there was a frictional force of 0.25 N
The force necessary to pull would be = 1.5 N In order to find the real Mechanical advantage it is necessary to determine the real Effort. Ideal MA = Load / Effort. 5N / 1.5 N = 3.3 |
Efficiency percentage Percentage efficiency = Mechanical advantage / Velocity ratio x 100 = (3.3 / 4) x 100 = 82.5 % 2. Ramp.- Inclined plane.  There are 3 methods for a man to reach the top. The shortest distance is to climb the ladder. In this mode, he has to use a force equal to his weight to lift himself up. After climbing, the work done will be equal to weight (in newtons) x height. Man’s weight = 65 N. The height = 4m. ∴ Work done = 260 Joules.(Nm) In climbing up man has converted 260 J of kinetic energy to 260 Nm or J of gravitational potential energy. If mhe man takes the green path he has to cover a longer distance, 4.5 m. yet he will climb the same height. So he will accumulate the same amount of potential energy. Potential energy = Force x distance. Force = potential energy/ distance. F = 260 Nm / 4.5 m ………...F = 57.8 N. | If the man takes the blue path he has to go 5 m. Yet he will climb the same height, 4m. So he too will accumulate the same amount of energy. Potential energy = Force x Distance. Force = potential energy / distance. F = 260 Nm / 5 m………..F = 52 N. |
Variations of Ramp The Screw.
 
What has a screw in common with a slope ?
The slope or the inclined plane in a threaded nut or a screw nail can be clearly understood by a simple activity. Take a string and tie it at the lowermost point. It should be tight enough to prevent turning. Then wind the string along the groove upward. Tie the top end of the string to a post as shown here. Then unwind the string slowly. The string will stretch as an incline.
Velocity ratio The velocity ratio of the screw can easily be calculated by finding the height of the nail and the distance of the string that was wound round the threads.
Velocity Ratio = Length of the groove / Height of screw | 
The screw may be used to get an enormous mechanical advantage. For this reason the velocity ratio has to be much higher as the friction in these machines is considerable. The Motor car mechanical jack is a very good example of this. The figure shows the use of screw in a clamp where an object can be subjected to a very high force.
Calculating the Velocity Ratio. Length of the handle = 20 cm Pitch (gap between threads) = 0.5cm. The load is the vertical force used to crush the object. Effort is given by the handle. Distance effort moves =2x 3.14 x 20 Distance load moves = 0.5 cm ( pitch) Velocity ratio would be = / 0.5 = 251.2 As the friction is high the mechanical advantage will be less than this value. |
The Wedge.  Fig. Ali is hammering a wedge. A wedge is something like a double inclined plane. In Fig.4 Ali is hammering a wedge. The bottom end of this is almost a pint. This can easily enter a small crack in the timber. As Ali hammers the wedge it will go down widening the gap. By pressing a distance equal to the height we can get the two parts to widen by the length equal to the maximum width of the wedge. The effort is used down while the load is sideways, pushing the two planks apart..
The velocity ratio = Height of wedge / width Knives are wedges All knives and cutting instruments have blades. Blades are nothing but wedges. As you press a knife on an apple the wedge (blade) separates the object into two portions. Now you will know why a needle is a simple machine. If a device can change the direction of a force or the magnitude , it becomes a machine. |
Pulleys and wheels are taken in a separate chapter.
Please click Pulleys.
Multiple choice
Questions 1 - 4
What type of a machine could these be:
A - Class 1 lever B Class 2 lever C- Class 3 lever D- Inclined plane (ramp) - .
Q.5.and 6.
Son making an attempt to lift dad.
Substitute the correct values for this formula. Effort x effort arm = Load x load arm. |
Q.5.  A- 500 x 3 = Dad x 1 B- Dad x 3 = 500 x 4 C- Dad x1 = 500 x 1 D- 500 x 2 = Dad x 1
A- E x 30 = 20 x 10 B- (Ex 20 + 2 x 5) = 20 x 10 C- E x 15 + 2x5 = 20 x10 D - E x 20 = 20 x 10
Q 7. And 8 Use the law:- Clockwise moments = Anticlockwise moments
A- 16 x 1 = w x 50 B- (W +5) x 50 = 16 x 50 C- (w+5) x 50 = 16 x 100 D - w x 50 = 16 x 100 + 5 Q.8. Take A as pivot and use the law of moments. Take N as the reaction at N. 
A- 24 x 1 +25x 0.8 = 2 x N. B- 25 x 1.2 = N x 2 C- (24 x 1) + ( 25 x 1.2) = N x 2 D- (24 x 2) + 25 x 0.8 = 2x N
Q.9. A machine must:- A- have mechanical moving parts. B - reduce the required effort. C- provide a force to work. D - change a force.
Q, 10.
Consider the work that has to be done in order to put the car at the higher level and calculate the minimum force necessary for the process. A - 10 x 5 / 20.N. B- 10 x 20 /5 N
C- 10 x 20 N D- 10 / 20 N.
Answers highlight to get the answers.
1. C , 2- A. 3-B, 4- D. 5- D, 6- B ,7- C, 8- C, 9-D, 10- A,
|
posted Oct 31, 2017, 9:16 PM by Upali Salpadoru
[
updated Oct 31, 2017, 9:31 PM
]
Momentumposted Jan 29, 2015, 2:45 AM by Ranmini Perera [ updated 2 hours ago by Upali Salpadoru ]
Fig.1. Result of a collision.
A 750kg car collides head on with a truck 2250kg traveling opposite at the same speed.In which direction would the wreckage move?
The answer is obvious; they will move in the direction the truck had been moving. Reason? Truck was several times massive than the car. Remember it is not the size that matter but the mass. If the car was traveling at 100km/h and the truck had a speed of 25 km/h what would happen? Now it is not going to be obvious. In order to determine the impact of a collision there are three factors that has to be considered.
They are mass, speed and direction of movement. Instead of speed and direction, if we take velocity, this gets reduced to two; mass and velocity. This entity we refer to as MOMENTUM.
MOMENTUM = MASS X VELOCITY
P = momentum . | P of car = 750 x 100= + 75000 kg.ms-1
P of truck = 2250 x 25 = - 56250 kg.ms- |
| As the car has a bigger momentum the wreckage will move in the direction the car was travelin | What is the velocity of the wreckage |
Total momentum = + 75.000 - 56250
= 18750
Velocity = Total momentum / Total mass.
V = 18750 / 3000
= 6.25 ms-1 |
Elastic and non-elastic collisions. There are two kinds of collisions. 1. Elastic collisions
The total kinetic energy remains without changing to heat or other forms.
| 2. Non-elastic collision.
Part of the kinetic energy gets converted to heat , vibrations etc. |
In all our calculations here we shall consider them as elastic collisions.
Change in momentum
Change in momentum = final momentum – initial momentum
Δ P = Pf - Pi |
Example 1
Fig.2. Striking a ball will change the momentum of the ball. The figure shows a cricketer hitting a ball. The mass of the ball is 100g. (0.1kg) It reaches the bat at 20m.s -1 and gets hit to travel in the opposite direction. If the final speed is 30 s -1 , what is the change in momentum? If we consider the final direction as + the initial direction is –
The initial momentum = - 0.1x 20 = 2 kg.ms-1
The final momentum is = + 0.1 x 30 = 3 ms-1
Change in momentum = +3 - ( - 2) = 5 kg.ms-1
Law of Conservation of Momentum.
In the case of an elastic collision, If two objects A and B, collide ( or explode) the sum of their original momentum is equal to the sum of their final momentum.
M ax Va final + Mb x Vb final = Ma initial x Va initial + Mb x V b initial
That is
Pa final + Pb final = Pa initial + Pb initial. |
Example 2 Question.
A trolley A of 2.0 kg moving at 1.2 ms-1 on a frictionless runway hits a still trolley B of 1.0 kg.
If B gains a velocity of 1.5 ms-1 . Find the final velocity of A.
| Answer.
Let the final velocity of A be V.ms-1
Using the formula:-
Moments before collision = Moments after collision.
p A. final + PB final = p A initial PB initial.
(2. x V) + (1 x 1.5 ) = (2 x 1.2) + ( 1x0)
2V = (2.4 - 1.5) ms-1
V = 0.9/2 ms-1........= 0.45 ms-1 |
Examle 3
|
A white ball of 1.5 kg rolls on to a stationary grey ball of 2kg at a speed of 3ms-1. If the white one bounces back at a speed of 1 ms-1 Find the speed of the grey ball.
Solution
Final Momentum = Initial momentum
(2xV) + (1.5 x-1) = (1.5x 3) + (2x0)
2V + (-1.5) = 4.5
2V = 4.5 +1.5
Therefore V = 3 ms-1
|
Newton’s second law states. “ Force is directly proportional to mass of an object, while inversely proportional to acceleration” Taking this in symbols we get:- :
Force = mass x acceleration......
F = ma.
| As acceleration is the rate of change in velocity , Substituting the value of 'a' we get...
a= (Vfinal - V Initial) / time
F = mass x (Vf - Vi) / time
F = m ( Vf – Vi) /t
|
Taking time to left and removing bracket we get
Fx t = mVf – mV i
Force into time gives the change in momentum.
F.t = ΔP Impulse = Force x time = change in momentum |
What results on the object due to a force acting on it for a certain time depends on this factor. So this is called IMPULSE. This causes the change in momentum.
1.0 There are two wagons each having a mass of 4000 kg. A is moving at a velocity of 6.ms=1 to right and B in the opposite direction at - 4 ms=1. B carries a load of 1500 kg. Find the following:-
1.1 The momentum of A. 1.2 The momentum of B. 1.3 If they collide, the combine momentum. 1.4 The final speed of the coupled wagons. 1.5 The direction of final movement. ( to right or left)
5 x 5= 25 Marks. 2.0 A ball having a momentum of 8 kg,ms-1 strikes a wall and bounces at right angles with a momentum of 6 kg.ms-1 2.1 Find the change in momentum. 2.2 If the final velocity was 13.5 what would have been the mass of the ball. 2.3 If the ball was in contact with the wall for 0.06 seconds what would have been the magnitude and direction of the force on the wall. 5x3=15 Marks.
3.0 An explosive mix is inserted into a drilled cavity of a rock. On ignition it breaks up into 3 parts. Part 1:- Mass= 0.1 kg. flies at a velocity of 10 ms-1 to North. Part 2:- Mass = 0.2 kg. flies at a velocity of 10ms-1 to East. Part 3 : …………………………… ? Find the following:- 3.1 The total momentum just before the explosion.. 3.2 The total momentum after the explosion. 3.3 The momentum of part 3 . 3.4 If the mass of part 3 is 0.1kg determine its velocity. 5x4 = 20 Marks.
4.0 A carom piece having a mass of 5g hits the board at a velocity of 4 m/s, making an angle of 45∘ with the edge. It bounces back at a speed of 3m/s. Find the following. i. Angular change in the direction. ii. Original momentum. iii. Final momentum. iv. Change in momentum. v. Direction of change in momentum 5x5 25 Marks.
5.0 A car having a mass of 1200 kg. speeding at 28m/s skidded and banged onto a post. The movement of the pillar and the depth of the dent caused to the car amounted to 1.3 m.
I. Tthe original momentum of the car?
Ii. The final momentum of the car?
iii.The change in momentum?
Iv. The time taken for the change?
V. The force of impact.
3x5 =15 Marks
|
|
posted Sep 26, 2017, 3:48 PM by Upali Salpadoru
[
updated Oct 9, 2017, 12:24 AM
]
Electroscope is a very simple instrument made to detect electric charges. One way to produce an electric charge is to rub two insulating materials together.
Click : Static electricity for more.
 
Fig.1. Charging a comb. Fig.2. A negatively charged comb attracting uncharged paper.
Picture shows how a plastic comb can be charged. The senses we have are not sufficient to observe the charge directly, but the comb, if charged will be able to pick up tiny pieces of paper.
An electroscope is a simple instrument we can even make to study electric charges.
Requirements: 1. A thin metal sheet that can be easily cut. (4 cm. x10 cm. G.I., Al or Cu), 2. Plastic or glass bottle with a cork, 3. A paper clip, 4. A very small piece of aluminium foil.(2.5cmx1cm)
Tools: A pair of scissors or a metal cutting sheers.
Step 1.
Cut the metal strip according to the shape shown . (It is not necessary to adhere to the measurements given. They may be varied according to the size of the bottle.)
Step 2.
Bend the circular part to form a horizontal plate.
Step 3.
Attach the aluminium foil strip to the lower end tightly using a paper clip. Contact must be firm.
Experiments with the electroscope.
1. Use different insulating materials to rub with each other such as plastic and fur, Glass and silk, wool and pencil etc., Then bring the items, one by one close to the plate of your electroscope. Record what happens to the ends of the foil.
2. Select a substance or an item that give a high deflection . Charge this and make contact with the plate of the electroscope. Do this several times until the foil remain divulged.
Then as in the ex.1. Bring various items near the plate.
Complete a table similar to this to record the results.
|
Item used to charge the electroscope,
|
|
|
Two substances rubbed.
|
What happened to foils.
|
|
A
|
B
|
No change.
|
Low repulsion
|
.High repulsion
|
|
Example.
Comb (plastic)
|
Hair.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
For a better understanding click Static electricity and Photo electricity.
Part A Multiple Choice Questions.
Smallest and lightest particle in an atom.
A- Electron B- Proton C- Ion D- Neutron.
2. A particle that will not have a negative charge. A- Atom B - Proton C - Ion D- .Molecule
3. According to convention, the current flows from A- Low charge to high charge B - Negative charge to positive charge C- Positive charge to negative charge D- Conductors to insulators.
4. Electrostatic attraction can never be between A- Positive charge and a negative charge. B- Positive charge and neutral body. C- Negative charge and a neutral body. D - Similar charges.
5. The best way to induce a positive charge in an electroscope will be A - To rub it with silk B- To rub it with fur C - Bring a positively charged body near, earth the electroscope and remove the charged body. D- Bring a negatively charged body near, earth the electroscope and remove the charged body.
6- What kind of substances can easily be electrically charged by rubbing. A= Metals B - Good conductors C= Semiconductors D- Insulators.
7. Carriers of electric charges in a circuit can only be A- electrons and ions B- Electrons and Protons C- electrons and negative ions D- electrons .
8. Which of these actions can produce an ‘ion’. 1- Removal of one or more electrons from an atom. 2- Removal of one or more electrons from a molecule. 3- Adding of electrons to an atom. 4- Adding of electrons to a molecule. A- All are correct. B- Only 1 is correct.C- Only 1 and 2 are correct D- Only 3 and 4 are correct.
5 x8 = 40 Part B 1.0 
1.1 Name the charge in the comb.
1.2 What does the red arrow indicate? 1.3 Why do the aluminium foils move apart? 1.4 What would happen when the comb contacts the coil ? 1.5 Comb is taken away after contact. What would happen to foils? 10 marks
2.0 a) Mention how the foil will behave in each case. b) Explain the reason.  . A B C 2.1 In A a positively charged glass rod is held near. 2.2 In B The charged glass touches the electroscope. 2.3 In C A charged comb is brought near immediately after. 2.4 In D electroscope is connected to earth. 2.5 In E and F earth connection is broken and the comb removed.
4x5 =20 3.0 Two balloons Red and Blue, were given opposite electrical charges. Briefly explain how you may select the negative and the positive one. You are supplied with a glass rod. a piece of silk, and some thread. 5 marks.
4.0
This is a device that can store electric charges. When a charge is applied to the small sphere A. The charges go down as shown by the arrow and accumulates in the grey cup D. The foil E , wrapped outside develops an induced charge. Answer the following:- Are these conductors or insulators? A- B- C-
D E. 2. What subatomic particles will be going down the arrow when charging the Leyden jar? 3. What will be the charge on E.? 4.Explain how to obtain a spark after the jar is charged.
5.What may happen if E is connected to Earth?
5x5=25
|
|
.
